Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)

246 Slavoljub Gacović
Koželjca! nalaze mnogi toponimi koji u isto vreme mogu biti, uslovno
rečeno, i srednjovekovnog vlaškog i novovekovnog rumunskog porekla, kao
npr. Aluđe (< rum. /v/ale „dolina“ + srp. lug „gaj /obično na nižem ili podvodnom
zemljitu®),'”® Bal4nica (< rum. bal, bžlšn „beo, svetao, sjajan“;
upor. alb. balash, balosh, trač. Pélac, ilir. BdArog, PaAidc),*” Baltina
padina (< rum. imena Balcea), “ Baljin kamen (< rum. imena Balea), Batéj
(< rum. batii ,,bitke, bojevi“),“!! Bradi¥ (< rum. reg. bradis „mesto zasadeno
jelama® < rum. brad ,jela“),''? Burdelji, Bučansko, Bii¢ina (< rum.
bicind „panj“ < lat. bucinum), Cerik (< lat. cerrus ,hrast“), Cuciirina
žljebira (< rum. imena Tutura'*" < rum. tutur/fir-tur „mlaz vode; ledenica“
i srp, Zleb + rum. suf. —ura"*"® < lat. ura''® „udubljenje, ulegnuée,
usek u zemlji ili na nekoj drugoj podlozi, jarak, rov“), Cucirina padina,
Cičk6vac < rum. imena Cicic < cicic ,,ime jednog crvenog cveta“!” /= ojk.
Cigikovee XV-XVI vek/), Cungursée bare (< rum. imena Ciungaru < rum.
dial. ciung/ar ,,stablo bez vrha ili sa slomljenim vrhom*'*"® /= ojk. Cungurus
XV-XVI vek/), Čungursći kraj, Ciika (< rum. ciucd „vršak; kljun®),'""®
Cukar, Cukér, Cuturilo (< rum. ciuturi ,,drvena ploska za vino i rakiju® <
Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-XYI vek) 247
lat. cotyla"? < gré. k6tvAog),"**! Cuéér, Čučulj (< rum. ciuciul „mućak“ /=
ojk. Gornji i Dolnji Cucule/Cucil XV-XVI vek/), Dandulovi bukovei (<
rum. imena Dandul),'** Dandulovséi kladenac, Dél (< rum. deal „breg“ <
lat. delus),"” Drmanska preslap (< rum. ime Dirman ili rum. džrim4 „odron/iti),"***
Drmdlj (< rum. darima „odron/iti“ + rum. suf. —olj formiran od
glagolskog zavrietka -oli),"”* Duk4č (< rum. imena Duca < gré.-viz. d6vke;
akuzativ < lat. dux „vojvoda“ + ač), ““ Glama (/veliko brdo/ < glama „čukast
osamljen vrh“ /kod KnjaZevca/ < rum. glamnie), ” Gramade (< rum.
gramad ,,gomila, hrpa kamenja“ < lat. grimus),'” Grbulovac (< rum. imena
Grbul), Képitovo (< rum. reg. capité/copité ,.glavica/kupica sena®),
Kapovie (< rum. cap/ul/ „glava“),!? KrdoSovséi kladenac (< rum. cardas
„ortak“ /Ortacki kladenac/), *** Katariiga (< rum. reg. catir „mula“ turskoga
porekla + rum. suf. -ugž),! Klisiira (< vlat. clausura ,usek, uzani prolaz“),
Kérbulova padina (< rum. imena Corbul < corbul „gavran“), Kordanovsći
kladanac (< rum. imena Cordan'?? < cord „sablja“ + rum. suf. -an < lat. -
anus),'** Krćiš (< rum. reg. créis „mesto gde krtica mnogo radi* slovenskoga
porekla), Mandarinséi poték (< rum. mandré „tor, obor, bačija“ / rum.
14907 1 5. Rajkovié KoZeljac, Onomastika Timoka, Onomatoloski prilozi XI, Beograd, 1990,
109-363.
1408 Rečnik SANU X1, 598-599; Georgijevié, Balkanoloske studije, 54.
149 1 A. Kanyxcxas, [lareobarkanckue penukmbt, 22, 96-104.
1410 svom radu Onomastika Zaglavka Jaksa Dini¢ daje objasnjenje top. Bdlca padina od
„tračke pastirske reči *balios®, koji je pre mogao nastati od rum. imena Balcea (= izgovor
Balca).
! Upor. u srpskim govorima istočne Srbije lekseme balo/butlo, btlak, bétur, baturika,
buturika, butiirka koje imaju izvesne sli¢nosti s osnovom bat- koju sreéemo u rumunskom je-
ziku: bat < lat. battuo, bite < batt(u)ere, batitator < batt(u)atorium, itd. Vidi: D. Petrovié, O
nekim karpato-balkanskim leksickim reliktima u srpsko-hrvatskim dijalektima, Govori prizrensko-timotke
oblasti i susednih dijalekata, Nis, 1994, 420 (= Petrovié, O nekim karpatobalkanskim
leksickim reliktima); 1. lordan, Toponimia, 306 (Bataia, Bdtaia Mare, Batdioasa,
Bétdiosului, Batalia u Rumuniji).
121 Yordan, Toponimia, 61: Brad(ul), Braduri, Brazi, Bradafelul, Bradetul, Bradetii,
Bradisorul, Braditul, Brédulejul, Brad, Bradegti td. u Rumuniji
1413 N, A, Constantinescu, Dictionar, 399.
14 Gh. Bulgar, Gh. Constantinescu-Dobridor, Dicfionar, 512; V. Breban, Dictionar,
1088. Uporedi rumunski naziv &esme Tufur na putu Zaječar — Halovo, koju na srpskom imenuju
Ledena voda.
1415 NJ A. Constantinescu, Dicfionar, L*1,
416 M. Sala, De la lating, 110.
171 Yordan, Dictionar, 121.
1418 1bid, 131.
19 Apelativ cuka i drugi oblici koji se odatle izvode je po misljenju Pavla Ivića verovatno
starobalkanskog porekla (P. Ivić, Jezik i njegov razvoj do druge polovine XII veka, Istorija
stpskog naroda I, Beograd, 1981, 130), a Petar Skok smatra da je mediteranskog porekla
(Skok, Etimologijski 1, 340). Upor. slov. paralelu top. Kljun vis (s. Radiceva) u Timoku.
!20 piecnik JAZU 5 (četa-dali), 111: Cuturilo, m. mjesto u Srbiji u okrugu knjaževačkom;
Čuturilo, m. prezime u naše vrijeme.
!21 P. Skok, Etimologijski rjzc'nixf‘ 11, 248 (kutal): „Posuđenica iz balkanskog latiniteta
cotylus < gr. xoTbA0G, egejskoga podrijetla. Ta riječ postojala je i u metatezi cytulus sa y >
_, odatle rum. ciuturd, koja zbog kretanja srednjovjekovnih nomadskih Viaha postade svebalkanska
riječ...“.
22 Sa ovim imenom valja uporediti ime mletačkog dužda-pisca Andrije Dandola (r. 1307-
10 — u. 1354) i naslov njegovog dela Annales (Chronicon Danduli).
23 [ [ordan, Toponimia, 26. Upor. top. Deal(ul), kao i Dal, Djal (= Đal), Dala, Dallen,
Dallia, Dzjal itd.
1924 |. Jordan, Dicfionar, 174; Breban, Dictionar, 247 (ddrdmd, dérdmatiird).
125 L Jordan, Dicfionar, 174; Constantinescu, Dictionar, LXIV (npr. parjoli).
1426 N A. Constantinescu, Dicfionar, 267. Upor. imperator Ducas (1059-1067).
1927 3. Georgijević, Plasi, 127; Petrović, O nekim karpato-balkanskim leksičkim reliktima,
419.
198 Uporedi gramazuica (Rumuni istočne Srbije), gramazo (Romani na Krku), gčrmadhč
(Albanci), grumade (kod kočevaljskih Nemaca), grumada (Mleci), grumade (Furlanci), sve u
značenju „hrpa, gomila, pogranični kamen“ (Skok, Etimologijski rječnik I, 606).
1997 lordan, Toponimia, 19-20 (Capul, Capul Cimpului, Capul-Coastei, Capul-Codrului,
Capul-Corbului, Capul-Dealului, Capul Dracului, Capul Grédinii, Capul ladului, Capul
Luncii, Capul Mielului, Capul Mogiei, Capul Muncelului, Capul Pédurii, Capul Piscului,
Capul Plaiului, Capil Satului itd. w Rumuniji).
190 Gh, Bulgar, Gh. Constantinescu-Dobridor, Dicfionar, 36.
191 V. Breban, Dicfionar 1, 145.
14921 lordan, Dictionar, 146.
1433 ibid, 389 (Corduna, Chea Cordunuluiy; Gh. Bulgar, Gh. Constantinescu-Dobridor, Dictionar,
76.