Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)

More documents

Recommendations

Info

92 Slavoljub Gacović Rumunski jezik je očuvao i izvesne padežne oblike, a potpun padežni sistem određenog člana u rumunskom izgleda ovako: muški rod ženski rod jednina množina jednina množina nom./ak. l,le i a le gen./dat. lui lor ei lor U rumunskom jeziku odredeni &lan je postponiran. Evo nekoliko primera njegove promene u sastavu s imenicom (domnul „gospodin“ i fratele „brat“): jednina množina jednina množina nom. domnul domnii Jratele Jrafii gen. domnului domnilor Jratelui Jratilor dat. domnului domnilor Jratelui Jratilor ak. domnul domnii Sratele Jrafii Neodredeni član u rumunskom jeziku nastaje na sledeći način: muški rod ženski rod jednina množina jednina množina rom. unu unos una unas rum. un m‘;tem' o nigte Padežni sistem neodredenog &lana u rumunskom jeziku videce se iz dva sledeća primera (bdrbat „muškarac“ i vulpe „lisica“): jednina mnoZina jednina mnoZina nom. un barbat niste barbati o vulpe niste vulpi gen unui bčrbat a niste barbati unei vilpi a niste vulpi dat. unui bđrbat · niste bčrbati unei vulpi niste vulpi ak. un bđrbat niste barbati o vulpe nigte vulpi VI 5. 2. Imenice. Imenice se u rumunskom dele na zajedničke ili opšte, koje označavaju mnoštvo bića iste vrste (om, pui/puj, porc, foaie/foaje, piatrd/piatrd) ili opšte osobine (dreptate/dreptace, libertate/libertace, dragoste/dragosce), i na vlastite imenice, koje su imena ličnosti ili odredenih objekata (Dumitrasco, Marioncu, lordachifa, Gherdacioaia, Buor, Deli- Iovan). Postoje imenice Zenskog roda na -d, mn. -e: casa — casd „kuća“, casae — case (cds); domina — doamnd „gospođa“, dominae — doamne (doamne) „gospođe“; muskog i srednjeg roda na -u i na suglasnik, mn. -i, -e, 360 prema dosadasnjem shvatanju, oblik potice od lat. nescio, odnosno od njegovog 3. lica sing. prez. nescit. Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-XVI vek) 93 -uri; socrus — socru „svekar, tast“, socri — socri ,,svekrovi, tastovi“; dominus — domn ,,gospodin®, domini — domni (domn) „gospoda“; scamnum — scaun „stolica“, scamna — scaune (scaure) „Sstolice“; tempus — timp (Cimp) „vreme“, tempora — timpuri (¢impurd) „vremena“, Muski, Zenski i srednji rod na -e, mn. -i, -e: juvenis — june (june) „mladić“, iuvenes — juni (jur) „mladići“; legem — leage, lege (lege) „zakon“, leges — legi (leg) „zakoni“; nomen — nume (nume, lume) „ime, naslov®, nomina — st. dr. numere „imena“. Nastavak -ora je postao -uri i u njemu je ostala jedna od karakteristika srednjeg roda: frigora – friguri (frigur „hladnoće“, pectora — piepturi (pjepturj) ,grudi, tempora — timpuri (Gimpur)) „vremena“. Množine srednjeg roda na -a su presle u kategoriju Zenskog roda na -ae, a ne u kategoriju imenica muskog roda na -i: dauna — daune (daure) „štete“, scamna — scaune (scaure i scamrie) „stolice“. Neke imenice su preradile svoje oblike u jednini polaze¢i od mnoZine: glandes — ghinde (ginz), sg. ghindd (gindd) ,7it“; grandines — grindine, sg. grindind ,.grad, krupa“; mattia — mafe (mafd), sg. maf „crevo“; nuptiae — nunfi (nuny), sg. nuntd svadba®. Dok su druge imenice saduvale isto tako oblike jednine, kao i mnoZine: caput — cap „glava“, capita – capete (capeée) „glave“; homo – om „čovek“, homines — oameni (oamen) „ljudi“; soror — sord „sestra“, sorores — surori (surord „sestre“. Oblik genitiva jednine je opstao u nekoliko izolovanih slučajeva: Lunae(dies) ili Lunis — luni (Iur)) „ponedeljak“, Martis — marfi (marf) „utorak“, Mercuri — miercuri (mnercuri) „sreda“, Jovis — j. (joj) „četvrtak“, Veneris — vineri (virierd) „petak“, Sanctus dies loannis — Sinziene (Sinzijene) „dan Svetog Jovana Krstitelja 24. VI“. Nastavak na -e je i danas još uvek jedno snažno sredstvo za izražavanje vokativa: domine — doamne (doamne) „Gospode“, vicine — vecine (večin) „komšije, susedi“. Latinski vokativi dews i domine deus su prenešeni u rumunski u obrascu zakletve zdu, kada je neophodno pojačati afirmaciju „zaklinjem se Bogom“, kao i u zajedničkoj imenici dumnezeu (dumrezdu) „Bog“. Imenice Zenskog roda na -a su zadržale dva oblika u jednini, jedan za nominativ — akuzativ, drugi za genitiv — dativ: o (< una) casa „kuća“ — unei case „jedna kuća“. Takođe, postojali su i oblici tipa tata, tatani, mama, mamani, tatd „tata“, dat. tčfini-meu „mom tati mamd (mumd) „mama“, dat. (mči)mini-ta „tvojoj mami“. Podjednako je značajna postojanost nominativa u nekim imenicama koje oznalavaju živa bića: imperator — impdrat „imperator“, pl. impđrafi (impđrafi) „imperatori“; iudex — jude „sudlac/“, pl. juzi (juzi) „Sudije“ ; presbyter – preot „sveštenik“, pl. preofi (preofi) „sveštenici“. Promena imenica po padežima vrši se uz pomoć neodređenog ili određenog člana, i, kao što je već rečeno, neodređeni član je ispred imenice, a određeni je u samom završetku imenice. Pet vrsta latinske deklinacije svedeno je na tri deklinacije u rumunskom jeziku.
94 Slavoljub Gacović Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-XV1 vek) 95 Prva deklinacija — promena imenica ženskog roda koje se završavaju na: g, ea, a, i, a kao primer dajemo imenicu casa „kuća“ (< lat. casa). nom. casa casile o casd niste cdsi gen. casei cdgilor unei casi unor cdsi dat. casei cdsilor unei cdgi unor cdsi ak. casa cdgile o casd nigte cdgsi vok. casd cagilor casd cdasi Druga deklinacija – promena imenica muskog i srednjeg roda koje se završavaju suglasnikom ili samoglanikom u, i, a kao primer dajemo imenicu lup(ul) „vuk“ (< lat. lupus). nom. lupul lupii un lup niste lupi gen. lupului lupilor unui lup unor lupi dat. lupului Iupilor unui lup unor lupi ak. Tupul lupii un lup niste lupi vok. lupule lupilor lup lupi Imenica fiu „sin“ s neodređenim članom glasi isto u svim padežima jednine, a u svim padežima množine glasi /7i, dok se s određenim članom u Jednini menja: fiul, fiului, fiului, fiul, fiule, odnosno u množini: Jiii, fiilor, fiilor, fiii, fiilor. Treća deklinacija — promena imenica muškog, ženskog i srednjeg roda koje se završavaju na e, a kao primer dajemo imenicu iepure m. „zec“ (
Page 1 and 2: Autor dr Slavoljub Gacovié Recenze
Page 3 and 4: VI Nastanak i razvoj romanskog/rumu
Page 5 and 6: 10 Slavoljub Gacović vreme norma j
Page 7 and 8: I 14 Slavoljub Gacović numeros —
Page 9 and 10: nsıs— r — 18 Slavoljub Gacovi
Page 11 and 12: 2 Slavoljub Gacovié *resalire < sa
Page 13 and 14: 26 Slavoljub Gacović Romanizacija
Page 15 and 16: 30 Slavoljub Gacović s.m. „čvor
Page 17 and 18: 34 Slavoljub Gacović 'Romanizacija
Page 19 and 20: 38 Slavoljub Gacović erro, -are);*
Page 21 and 22: 42 Slavoljub Gacović cdpata) < lat
Page 23 and 24: s 46 Slavoljub Gacović petur) < la
Page 25 and 26: 50 Slavoljub Gacović pomdt) < lat.
Page 27 and 28: 54 Slavoljub Gacović povraćati“
Page 29 and 30: i 58 Slavoljub Gacović s.n. „kol
Page 31 and 32: —— || i B 62 Slavoljub Gacović
Page 33 and 34: 66 Slavoljub Gacović broaćec (bro
Page 35 and 36: 70 Slavoljub Gacović N negot/šl (
Page 39 and 40: 78 Slavoljub Gacović Tingura/lingu
Page 41 and 42: 82 Slavoljub Gacović inima/inimš
Page 43 and 44: 86 Slavoljub Gacović trans-: trans
Page 45: 90 Slavoljub Gacović —tas > dr.
Page 49 and 50: — 98 Slavoljub Gacović Romanizac
Page 51 and 52: 102 Slavoljub Gacović habutus —
Page 53 and 54: - 106 Slavoljub Gacović y6yYuUAoc
Page 55 and 56: 110 Slavoljub Gacović uživanje“
Page 57 and 58: 114 Slavoljub Gacović red (u škol
Page 59 and 60: 118 Slavoljub Gacović samim tim i
Page 61 and 62: 122 Slavoljub Gacović jezika“, o
Page 63 and 64: . 126 Slavoljub Gacović i i svom R
Page 65 and 66: 130 Slavoljub Gacović iz XVII veka
Page 67 and 68: 134 Slavoljub Gacović pričeti „
Page 69 and 70: 138 Slavoljub Gacović kvalitetno n
Page 71 and 72: —_ 142 Slavoljub Gacović e) mle
Page 73 and 74: 146 Slavoljub Gacović lingura „k
Page 77 and 78: 154 Slavoljub Gacović srednjovekov
Page 79 and 80: 158 Slavoljub Gacović u Zaslužuje
Page 83 and 84: 166 Slavoljub Gacović namjena da t
Page 85 and 86: 170 Slavoljub Gacović može dolazi
Page 87 and 88: 174 Slavoljub Gacović karakteristi
Page 89 and 90: 178 Slavoljub Gacović 1593-1606. g
Page 93 and 94: 186 Slavoljub Gacović (9,8%); srps
Page 95 and 96: 190 Slavoljub Gacović Bogoj, Brato
Page 97 and 98:
194 Slavoljub Gacović Romanizacija
Page 99 and 100:
198 Slavoljub Gacović Vidina (Bono
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
206 Slavoljub Gacović Kravje, opš
Page 105 and 106:
210 Slavoljub Gacović od imena Gal
Page 107 and 108:
214 Slavoljub Gacović Ri ma'm). Pr
Page 109 and 110:
i 218 Slavoljub Gacović opštini.
Page 111 and 112:
222 Slavoljub Gacović od Niša, za
Page 113 and 114:
226 Slavoljub Gacović kao ime dana
Page 115 and 116:
230 Slavoljub Gacović povelji Stef
Page 117 and 118:
234 Slavoljub Gacović i top. Krabu
Page 119 and 120:
238 Slavoljub Gacović Su + Martin
Page 121 and 122:
242 Slavoljub Gacović Eflak „naz
Page 123 and 124:
246 Slavoljub Gacović Koželjca! n
Page 125 and 126:
250 Slavoljub Gacović Na isti nač
Page 127 and 128:
254 Slavoljub Gacović na Butul + a
Page 129 and 130:
258 Slavoljub Gacović voljenom“
Page 131 and 132:
__ i 26! 2 Slavoljub Gacovié virč
Page 133 and 134:
266 Slavoljub Gacović dica“), Pl
Page 135 and 136:
270 Slavoljub Gacović okoline, Ino
Page 137 and 138:
v 274 Slavoljub Gacović Tako su sv
Page 139 and 140:
278 Slavoljub Gacović svome gospod
Page 141 and 142:
282 Slavoljub Gacović uporednom Zi
Page 143 and 144:
286 Slavoljub Gacović Plahe. Isti
Page 145 and 146:
290 Slavoljub Gacović rasute u ši
Page 147 and 148:
294 Slavoljub Gacović in the nearb
Page 149 and 150:
298 Slavoljub Gacović Viminacium,
Page 151 and 152:
__ — 302 Slavoljub Gacović the T
Page 153 and 154:
306 Slavoljub Gacović his History
Page 155 and 156:
310 Slavoljub Gacović scientists,
Page 157 and 158:
m OE OO i IZVORI Acta Innocentii PP
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
322 Slavoljub Gacović Lucije Cecil
Page 163 and 164:
326 Slavoljub Gacović Georgius Ced
Page 165 and 166:
LITERATURA LATINICA R. Agatonović,
Page 167 and 168:
334 Slavoljub Gacović D. Bojović,
Page 169 and 170:
338 Slavoljub Gacović Ž. Demo, O
Page 171 and 172:
342 Slavoljub Gacović J. Ferluga,
Page 173 and 174:
346 Slavoljub Gacović ' Historija
Page 175 and 176:
350 Slavoljub Gacović P. Jovanovi
Page 177 and 178:
354 Slavoljub Gacović A. Loma, Oka
Page 179 and 180:
j 358 Slavoljub Gacović A. j Moéc
Page 181 and 182:
362 Slavoljub Gacović S. Petković
Page 183 and 184:
- 366 Slavoljub Gacović Đ. Sp. Ra
Page 185 and 186:
370 Slavoljub Gacović E. Stinescu,
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
378 Slavoljub Gacović H. Boxunos
Page 191 and 192:
- o 382 Slavoljub Gacovié A. Kyses
Page 193 and 194:
REFERAT O DOKTORSKOJ TEZI „RUMUNI
Page 195 and 196:
— | 390 Slavoljub Gacović i i ut
Page 197 and 198:
394 Slavoljub Gacović Analizirao s
Page 199 and 200:
398 Slavoljub Gacovié Bukurest, 15
Page 201 and 202:
402 Slavoljub Gacović Puscariu, S.
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
410 Slavoljub Gacović ipoteze care
Page 207 and 208:
REGISTAR GEOGRAFSKIH NAZIVA 'Akugvi
Page 209 and 210:
— 418 Budžum 232 Bugari 107 Buga
Page 211 and 212:
422 Slavoljub Gacović ! i ı Katun
Page 213 and 214:
426 Slavoljub Gacovié Romanizacija
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
434 Slavoljub Gacovié Romanizacija
Page 219 and 220:
438 Slavoljub Gacović ! | . Džurg
Page 221 and 222:
442 Slavoljub Gacović Mauricius 14
Page 223 and 224:
446 Slavoljub Gacović 181,192, Raj
Page 225 and 226:
REGISTAR ETNONIMA Beooot 199 Bnooot
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
R 458 Slavoljub Gacovié¢ Romaniza
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
466 Slavoljub Gacović coardž 14,
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
474 Slavoljub Gacović fulgera 23 f
Page 239 and 240:
478 Slavoljub Gacović inkide-re 85
Page 241 and 242:
k- _— ] 482 Slavoljub Gacović m
Page 243 and 244:
486 Slavoljub Gacović paene-ad 104
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
494 Slavoljub Gacović ¢ spinus 27
Page 249 and 250:
498 Slavoljub Gacović umbla 37 unq
Page 251 and 252:
i SADRZAJ VI 5. 6. Glagoli 100 VI 5
show all

Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?