ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
αισθητική σημασία σχεδιασμού και να εξοικειωθούμε με την μέθοδο εξεύρεσης λύσεων<br />
επί του πεδίου. Πολλές λύσεις εγκαταλείπονταν επί τόπου μετά από πρακτικούς οπτικούς<br />
ελέγχους. Αυτόν τον τρόπο του τον ονομάζω «δημιουργικό αυτοσχεδιασμό».<br />
Σχολή Πικιώνη. «Πικιωνισμός»<br />
Από την εποχή των σπουδών μου, μου ήταν ολοφάνερο ότι ο δάσκαλός μου έφερε<br />
μέσα του τις επιδράσεις πολλών ρευμάτων, πολλών εικαστικών παραδόσεων. Ήταν<br />
γνώστης της πολιτισμικής παράδοσης και των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων της Δύσης.<br />
Αλλά σε μια στιγμή της πορείας του −στην αρχή της δεκαετίας του ’30− εστράφη προς<br />
μία αποκλειστική προτίμηση της ανατολικής εικαστικής και βιωματικής παράδοσης.<br />
Μας το είπε αυτό ο ίδιος επανειλημμένα στα γραπτά του. Για τον Πικιώνη ίσχυε η ρήση<br />
«Εξ Ανατολών το φως». Είναι δύσκολο να διευκρινισθεί αν αυτός ο πνευματικός του<br />
προσανατολισμός ήταν αποτέλεσμα της προσωπικής του ιστορικής ερμηνείας ή μια<br />
συναισθηματική και αισθητική κλίση και προτίμηση. Και οι δύο παράγοντες πιστεύω θα<br />
συνέτειναν στο αποτέλεσμα. Ωστόσο, παράλληλα με τον ανατολικό προσανατολισμό<br />
και με την ελληνοκεντρικότητα της σκέψης του, ο Πικιώνης πίστεψε στην τέχνη ως την<br />
διαχρονική και παγκόσμια έκφανση της ανθρώπινης ευαισθησίας και δημιουργικότητος.<br />
Πίστευε στους κρυφούς δεσμούς που συνέχουν το «όλον», και στην «συνέχεια».<br />
Βέβαια, δεν ήταν ο πρώτος που τόνισε το αναλλοίωτον του χαρακτήρος της ελληνικής<br />
τέχνης ανά τους αιώνες. Όμως, για τον Πικιώνη η ελληνική −και μάλιστα η αττική−<br />
φύση, οι κλιματικές της συνθήκες, η ποιότητα του φωτός, η χλωρίδα και oι γεωλογικοί<br />
σχηματισμοί ήταν οντότητες μοναδικές και καθαγιασμένες. Είχε μιαν ατράνταχτη πίστη<br />
στο αναλλοίωτο της φυλής −πίστη που δεν πρέπει να την συγχέουμε με εθνοκαπηλικά<br />
κηρύγματα περί «αιωνίας Ελλάδος» και «ενδόξου παρελθόντος» των Ελλήνων.<br />
Γνωστή είναι και η αγάπη του για την βυζαντινή και μεταβυζαντινή λαϊκή τέχνη και<br />
παράδοση. Αφού προσπάθησε πρώτα να δει στις αρχές του Bauhaus έναν δρόμο για<br />
την νεοελληνική αρχιτεκτονική, έτεινε όλο και περισσότερο στο να αντλεί τα πρότυπά<br />
του από τις μορφές της ελληνικής παράδοσης. Προσπάθησε να τις «ερμηνεύσει»<br />
και να τις εμπλουτίσει και με την χρήση σύγχρονων υλικών, για να καταλήξει σε ένα<br />
όραμα νεοελληνικής αρχιτεκτονικής.<br />
Πιστεύω ότι αυτή η προσπάθεια ερμηνείας, αλλά και μέχρις ενός σημείου απομίμησης<br />
(για τον Πικιώνη δεν ήταν απομίμηση αλλά η μόνη νόμιμη προσπάθεια «εις το<br />
σκάμμα της υπακοής»), δεν φάνηκε ποτέ να προσφέρει μια προοπτική για το μέλλον.<br />
Θαύμαζα απεριόριστα την αισθητική ποιότητα και την συνθετική πρωτοτυπία των<br />
λύσεών του, τον εράσμιο τρόπο σχεδίασης, την στοχαστική προσέγγιση του θέματος.<br />
Με γοήτευαν ο έντεχνος και εφευρετικός τρόπος με τον οποίο πραγμάτωνε το έργο<br />
του, η διακριτική και ευαίσθητη μεταχείριση των υλικών, όλες αυτές οι ανεπανάληπτες<br />
αρετές του! Παρ’ όλα αυτά, εάν με ρωτήσουν αν συνέβαλε πραγματικά στην αποκρυστάλλωση<br />
μιας νέας ελληνικής αρχιτεκτονικής, θα απαντήσω χωρίς δισταγμό: όχι.<br />
Ο Πικιώνης δεν κατόρθωσε −κατά την γνώμη μου− να υποδείξει μια βατή οδό<br />
ούτε για την σύνθεση νέων πραγματοποιήσιμων μορφών κατοικίας αλλά ούτε και<br />
για την οργάνωση των οικισμών στην Ελλάδα. Βέβαια, η ευκαιρία να διατυπώσει<br />
τέτοιες προτάσεις του δόθηκε πολύ αργά, περί το 1950 με το σχέδιο της Αιξωνής.<br />
Αλλά ακόμα και αν η συγκυρία ήταν ευνοϊκότερη για το έργο του, δεν πιστεύω πως<br />
η νεοελληνική κοινωνική πραγματικότητα, με τον κοντόφθαλμο επιχειρηματικό<br />
προσανατολισμό της προς την μεγιστοποίηση του κέρδους, θα μπορούσε ποτέ να<br />
είχε αποδεχθεί την υψηλού ήθους αλλά και τόσο ελιτίστικη προσέγγισή του σε ό,τι<br />
αφορά την αρχιτεκτονική δεοντολογία.<br />
Πέραν του προβλήματος της επιλεκτικής χρήσης των μορφών και της σύμμειξης<br />
των επιδράσεων στο έργο του, η κυριότερη δυσκολία ήταν ο εφευρετικός αλλά και ασυνεχής,<br />
επαναληπτικός και αμεθόδευτος τρόπος της διαδικασίας του σχεδιασμού όπως<br />
το ασκούσε ο Πικιώνης. Είναι αδύνατον να υποθέσει κανείς ότι η οικιστική ανάπτυξη<br />
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ 87
Change language