χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

είναι μεγάλη, αφού είναι αυτή που θα ταυτίσει στη συνέχεια την τεχνική εκπαίδευση
με την επιστήμη και θα πριμοδοτήσει τον τεχνικό λόγο ως φορέα αντικειμενικής
επιστημονικής γνώσης. Ως εκ τούτου, ο τεχνικός στην κλίμακα των κοινωνικών αξίων
απολαμβάνει εκτίμησης κυρίως, όταν ταυτίζεται με την ιδιότητα του επιστήμονα. β)
σύμφωνα με το Άρθρο 4 του θεσπίσματος προβλέπεται η σύσταση εργαστηρίων για
την πρακτική εξάσκηση των μαθητών. Το αίτημα για την ίδρυση οργανωμένων εργαστηρίων
δεν έχει βέβαια παγιωθεί ακόμα ούτε στους κόλπους του Πανεπιστημίου,
ωστόσο οι εισηγητές του θεσπίσματος ήταν επηρεασμένοι από τη λειτουργία των
εργαστηρίων στα πανεπιστήμια της Δύσης, όπου η πειραματική έρευνα και διδασκαλία
είχαν σημειώσει σημαντικές προόδους (Στεφανίδης Μ.Κ., 1948:12).
Η περίοδος από το 1864 έως το 1886 ταυτίζεται με τις προσπάθειες αναβάθμισης
του θεσμικού καθεστώτος και του επιπέδου σπουδών στο Πολυτεχνείο, τόσο από τον
Δ. Σκαλιστήρη (1864-1873) όσο και από τους Δ. Αντωνόπουλο (1873-1876) και Αν.
Θεοφιλά (1879-1889), οι οποίοι διετέλεσαν Διευθυντές. Την ίδια περίοδο η κοινότητα
των φυσικών επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο αρθρώνει το λόγο της περί εδραίωσης
και διάδοσης των φυσικών επιστημών συνδέοντας γραμμικά το αίτημα της προόδου
των επιστημών με την πρόοδο στην οικονομία και τον κοινωνικό βίο γενικότερα. Το
σώμα των πανεπιστημιακών καθηγητών που διδάσκουν στο Πολυτεχνείο αυτή την
περίοδο συγκροτείται από τον Κωνσταντίνο Μητσόπουλο που δίδαξε Γεωλογία και
Ορυκτολογία (1878-1910), τον Κυπάρισσο Στέφανο που δίδαξε Ανώτερα Μαθηματικά
(1884-86 και 1891-1916), τον Κωνσταντίνο Ζέγγελη στη Μεταλλουργία και τη Γενική
Πειραματική Χημεία (1897-1905), τον Κωνσταντίνο Μαλτέζο στη Θεωρητική Μηχανική
(1906-1938) και τον Θεόδωρο Σκούφο, που δίδαξε Ορυκτολογία και Γεωλογία
(1910-1917 και 1920-1922). Εξέχουσα επιστημονική μορφή υπήρξε ο Αναστάσιος Κ.
Χρηστομάνος, ο οποίος δίδαξε Φυσική (1863-1906) και το όνομά του συνδέθηκε με
τη γενικότερη προσπάθεια αναμόρφωσης των φυσικών επιστημών στην Ελλάδα.
Το καχεκτικό πλαίσιο διδασκαλίας των φυσικών επιστημών στο Πολυτεχνείο, τα
χρόνια που ακολούθησαν, το οποίο επισημαίνεται από την ανεπάρκεια των μαθητών
στα μαθήματα αυτά με αποτέλεσμα «οι καρποί να μην είναι ανάλογοι των καταβαλλομένων
υπό των καθηγητών κόπων» (Μπίρης Κ., 1957: 283), οδήγησε στην ίδρυση
προπαιδευτικού Λυκείου τον Οκτώβριο του 1866 με σκοπό την «προπαίδευση προς
αυτάρκη σπουδή των θετικών επιστημών» (Μπίρης Κ., 1957: 296, όπου παραπέμπει
στο διάταγμα «Περί ιδρύσεως Λυκείου» της 6 Οκτωβρίου 1886) και τα έξοδα συντήρησης
του Λυκείου αυτού προέρχονταν από τους τόκους του Βαρβακείου κληροδοτήματος.
Πρόκειται για μια κίνηση που εξασφαλίζει τη βασική προϋπόθεση
–δηλαδή επαρκές γνωστικό υπόβαθρο– για τη μεταρρύθμιση του 1887, χάρη στην
οποία το Πολυτεχνείο πέρασε στην τελική ευθεία της παροχής σπουδών ανωτάτου
επιπέδου. Η ίδρυση του Βαρβακείου Λυκείου αποτελεί σημαντική καινοτομία για τα
εκπαιδευτικά δεδομένα της περιόδου, αφού η κοινότητα των φυσικών επιστημόνων
είχε επισημάνει από πολύ νωρίς το αρνητικό κλίμα σε ό,τι αφορούσε την παρουσία
των φυσικών επιστημών στο χώρο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. [3] Και παρ’ όλο
που τα φυσικά μαθήματα δεν απουσίαζαν ακόμα και από τα πρώτα προγράμματα
σπουδών, παρατηρήθηκε μια σημαντική χρονική υστέρηση μέχρι να αρχίσουν να
διδάσκονται συστηματικά. Σε ένα εκπαιδευτικό κλίμα λοιπόν, του οποίου οι βασικές
ιδεολογικές συνιστώσες έκλιναν στην παροχή θεωρητικής γνώσης και το οποίο δημιουργούσε
συχνά ανυπέρβλητο κώλυμα στη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων στο
Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο από άποψη γνώσεων, η λειτουργία ενός Πρακτικού
[3] «….η των Φυσικών διδασκαλία ή όλως παραλείπεται ή αντιπροσωπεύεται μόνον υπό της Φυσικής,
ως μαθηματικού πάντοτε μαθήματος και ενιαχού και από της Φυσικής Ιστορίας, κυρίως της
Φυτολογίας, διδασκομένης συνήθως υπό φιλολόγων».(Στεφανίδης Μ.Κ., 1948: 16).
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
61