χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

μόνο επαγγελματικής κουλτούρας, αλλά και μοντέλου ανάπτυξης, «προνομίων» και
δομής ανάμεσα σε μία επιχείρηση ιδιωτικού και μία επιχείρηση δημόσιου χαρακτήρα.
Η κουλτούρα και το επαγγελματικό επίπεδο των στελεχών της ΗΕΑΠ εδράζεται,
αφενός, στην τεχνογνωσία τους και, αφετέρου, στις οικονομικές τους απολαβές. Πρόκειται,
δηλαδή, για μια οικονομικού τύπου εδραίωση. Κάτι που έρχεται σε αντιπαράθεση
με τα στελέχη της ΔΕΗ, τα οποία διαθέτουν τεχνογνωσία, αλλά όχι οικονομική
υπεροχή. Διαθέτουν, ωστόσο, κάτι που τους προσδίδει ίσως περισσότερο την έννοια
του ειδικού διανοούμενου: τη συνείδηση του κοινωνικού έργου που επιτελούν και
την καθυπόταξη της εργασίας και προσπάθειάς τους σε ένα αναπτυξιακό όραμα και
στην προσφορά σημαντικής υπηρεσίας στη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία.
Οι μηχανικοί του ΕΜΠ οι οποίοι επάνδρωσαν τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού,
μέσα από το έργο που επιτέλεσαν, συγκρότησαν μια ιδιαίτερη συνείδηση της
σημασίας και της πρωτοπόρας συμβολής τους στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό
της χώρας μεταπολεμικά. Αποτέλεσαν μία πρωτοπορία, μια ιδιαίτερη και διακριτή
ομάδα τεχνικών διανοούμενων που εξέφραζε τη δυναμική του εκσυγχρονισμού και
το ιδεώδες της προόδου, και η οποία άφησε τα ίχνη της τόσο στην ίδια τη ΔΕΗ, όσο
και σε άλλες επιχειρήσεις ή ακόμη και στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Στην περίπτωσή
τους ευοδώνεται η σύζευξη μηχανικών - βιομηχανίας, η οποία παρέμεινε ατελής σε
όλο τον Μεσοπόλεμο.
Η κουλτούρα των μηχανικών της ΔΕΗ επηρεάζεται, μεταξύ άλλων, από τον κύκλο
και τις μελέτες του περιοδικού Ανταίος. Το δεκαπενθήμερο αυτό περιοδικό για τη
Μελέτη των Προβλημάτων της Ανοικοδόμησης εκδιδόταν την περίοδο 1945-1951 και
στη συντακτική του επιτροπή συμμετείχαν προοδευτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες και
οικονομολόγοι οι οποίοι οραματίζονταν μια Ελλάδα ανεξάρτητη που θα μπορούσε να
αναπτυχθεί στηριζόμενη από το φυσικό της πλούτο: «Ο αντιστασιακός επιστημονικός
κόσμος της μεταδεκεμβριανής Ελλάδας πίστευε πως η χώρα έπρεπε να προχωρήσει
στο δρόμο της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας και της επιστημονικά σχεδιασμένης
ανοικοδόμησης, όπου οι επιστήμονες θα είχαν έναν από τους πρώτους ρόλους –όχι
το ρόλο του «τεχνοκράτη» του πρόθυμου να υπηρετήσει όλους τους αφεντάδες, αλλά
του διανοούμενου με την καλύτερη έννοια του όρου, μέσα σε ένα πολυεπιστημονικό
περιβάλλον σχεδιασμού, έρευνας επιστημονικής, ιστορικής και κριτικής και πάνω
απ’ όλα εθνικής συνείδησης». [14] Σε πολλές μαρτυρίες είναι σαφής η επίδραση που
άσκησαν οι ιδέες του περιοδικού αυτού στους μηχανικούς της ΔΕΗ.
Επιπλέον, η διαμόρφωση αυτής της ομάδας συνδέεται με την ομάδα μηχανικών
οι οποίοι στα πλαίσια της Εθνικής Τράπεζας και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
εκπόνησαν μελέτες για την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της χώρας.
(Ραυτόπουλος, Πεζόπουλος, Στυλιανίδης, Μπάτσης κ.λπ.).
Ο παράδοξος συνδυασμός των αναπτυξιακών οραμάτων της μεταπολεμικής και
μετεμφυλιακής αριστερής διανόησης με το τεχνοκρατικό πνεύμα του «αμερικανισμού»
που μετέφερε η EBASCO στη συγκρότηση της ΔΕΗ διαμόρφωσε τις νοοτροπίες
των μηχανικών της ΔΕΗ.
Μπορούμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για την ανάδυση μίας ελίτ, του σώματος των
μηχανολόγων-μηχανικών, των τεχνικών διανοουμένων της Δημόσιας Επιχείρησης
Ηλεκτρισμού, που συγκροτείται ως σώμα με αίσθηση συλλογικής ταυτότητας μέσα
από τις σπουδές της δευτερευόντως, αλλά πρώτιστα μέσα από την επαγγελματική
της εμπειρία και την παρουσία της στην πρωτοπορία της τεχνολογικής καινοτομίας,
στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, μέσα από την μεγαλύτερη ελληνική βιομηχανική
επιχείρηση δημόσιου χαρακτήρα, τη ΔΕΗ που αποκτά μεγάλο γόητρο στην
ελληνική κοινωνία (στην επαρχία φώναζαν: «ήρθε η ΔΕΗτσα!») και κύρος ακόμη και
[14] Παππά Έλλη, «Εισαγωγή», περ. Ανταίος, τόμ. Α΄, φωτοστατική ανατύπωση, εκδ. ΕΛΙΑ, Αθήνα
2000, σ. ις΄-ιζ΄.
452 Μ Α Ρ Ι Α Μ Α Υ Ρ Ο Ε Ι Δ Η