χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

(καμινεία) σε κατάλληλο κλίβανο με προσθήκη συλλιπασμάτων. Μετά δε το τέλος της
κατεργασίας ελαμβάνετο το χύμα του χρυσού. Ο Μ. Σ. χαρακτηρίζει τη μέθοδο ως
ένα είδος κυπελλώσεως για τον καθαρισμό του χρυσού. Η όλη διαδικασία ήταν υπό
τον έλεγχο του ιερατείου (ιεραί τέχναι) και συνεδέετο πιθανόν με λατρευτικές τελετές
της αιγυπτιακής θεότητας Θωθ (Ερμής της ελληνικής μυθολογίας, ο μεταγενέστερα
Mercurius των Ρωμαίων).
Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι το σχετικό με τα χρυσωρυχεία της Αιγύπτου κείμενο
του Διόδωρου μεταφράστηκε και σχολιάσθηκε συστηματικά με βάση τις σύγχρονες
αντιλήψεις της Μεταλλουργίας από τον Κωνσταντίνο Κονοφάγο [9] , Καθηγητή του
ΕΜΠ, στο σύγγραμμά του «το αρχαίο Λαύριο και η ελληνική τεχνική παραγωγής του
Αργύρου» [13]. Ο Κονοφάγος πέραν των άλλων ερμήνευσε τη σημασία των συλλιπασμάτων
κατά τη κατεργασία ...μολύβδου βώλον και χόνδρους αλών, ετι δε βραχύ
καττιτέρου ... όπως περιγράφεται από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη. [10]
Η σύνδεση της μεταλλουργίας του χρυσού και του αργύρου με τη Χημεία
Το 290 ο Διοκλητιανός (284-305 μ.Χ.) κατάφερε πλήγμα στην ανάπτυξη της αλεξανδρινής
χυμευτικής αφού διέταξε να καούν τα συγγράμματα τα σχετικά με τη σύντηξη
των μετάλλων προκειμένου οι Αιγύπτιοι, στερούμενοι υλικών μέσων, να μην
αντιδρούν στη ρωμαική κατοχή όπως αναφέρεται στο διαφωτιστικό λήμμα Xημεία
(Χειμεία, χείμευσις) του Σουίδα [14] ....Η του χρυσού και αργύρου κατασκευή ης τα βιβλία
διερευνησάμενος ο Διοκλητιανός) έκαυσεν... Η μεταλλουργία του χρυσού είναι γνωστό
ότι έχει συνδεθεί με το μύθο του χρυσόμαλλου δέρατος. Παραπομπή μάλιστα στο
λήμμα δέρας του Σουίδα αναφέρει....το χρυσόμαλλον όπερ ο Ιάσων ..τούτο δε ήν ουχ ως
ποιητικώς φέρεται, αλλά βιβλίον ήν εν δερμασιν γεγραμμένον, περιέχον όπως δεί γίνεσθαι
δια Χημείας χρυσόν..., δηλαδή ότι πρόκειται για δερμάτινο βιβλίο των Αιγυπτίων για τη
μεταλλουργία του χρυσού. Για το ίδιο θέμα ο Στράβων (63 π.Χ.-19 μ.Χ.) δίνει μία ερμηνεία
του μύθου τεχνολογικά λογικοφανή δηλαδή ότι προέκυψε από τις διάτρητες
λεκάνες και τα δέρματα προβάτων που χρησιμοποιούντο στην Κολχίδα (σημερινή
Γεωργία) για συγκράτηση ψηγμάτων χρυσού σε ποταμούς.
Κεφάλαιο B (χυμευτική)
Χρυσοποιία
Η ψαμμουργία των αρχαίων Αιγυπτίων εξελίσσεται σε χυμευτική [15] και χρυσοποιία
με κέντρο την Αλεξάνδρεια (επί Πτολεμαίων) κατά τους αλεξανδρινούς χρόνους. [11]
Η χυμευτική μεταλλάσσεται σε Χημεία, Αλχημεία μετά την κατάληψή της το 642 από
τους Άραβες υπό τον Αμρ Ιμπν αλ-Ας.
Είναι βέβαιο ότι οι Αλεξανδρινοι χυμευτές αξιοποίησαν τις γνώσεις αρχαίων
συγγραφέων, όπως ο Θεόφραστος [12] [16], ο Διοσκουριδης [13] [17], ο Πλίνιος [14] [18],
ο Βιτρούβιος κ.ά.
[9] Πρωτοπόρος ερευνητής της αρχαίας τεχνολογίας, το βιβλίο του για το Λαύριο θεωρείται διεθνώς
σύγγραμμα αναφοράς για την αρχαία Μεταλλουργία.
[10] Διόδωρος ο Σικελιώτης (90-30 π.Χ., Αγύριον Σικελίας) Ιστορικός, έργο του η Βιβλιοθήκη ιστορική
(40 βιβλία).
[11] Δηλαδή συμβατικά από το θάνατο του μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι την πτώση του τελευταίου
ελληνιστικού βασιλείου στην Αίγυπτο.
[12] 370-280 π.Χ.: μαθητής και διάδοχος του Αριστοτέλη στην περιπατητική σχολή των Αθηνών,
μεταξύ των άλλων ιδιαίτερου τεχνολογικού ενδιαφέροντος είναι το έργο του περί λίθων.
[13] Διοσκουρίδης (25-90 μ.Χ.): ιατρός, φαρμακολόγος ιδιαίτερου τεχνολογικού ενδιαφέροντος το
έργο του «Περί μεταλλικών» μέρος του «Περί ύλης Ιατρικής» (De materia medica).
[14] Πλίνιος (23 μ.Χ.-79 μ.Χ.): Ρωμαίος αξιωματικός και εγκυκλοπαιδιστής, συγγραφέας της Historia naturalis
(φυσική ιστορίa ) (το βιβλίο 33 αναφέρεται κυρίως στο χρυσό, τον άργυρο και τον υδράργυρο) Η συμβολή
του στη διάδοση των γνώσεων της εποχής του υπήρξε εξαιρετικά σημαντική στο Δυτικό Κόσμο.
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
201