χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

μένο ως προς τους χώρους νοσηλείας, σύντομα αποδείχτηκε ανεπαρκές όσον αφορά
στις ιατρικές υπηρεσίες (Χειρουργείο, Εργαστήρια κ.ά.).
Οι περιπτώσεις του «Αρεταίειου» του Η. Αγγελόπουλου και Ι. Ιωάννου, του «Αιγινήτειου»
του Αν. Μεταξά και του «Συγγρού» επίσης του Αν Μεταξά, παρουσιάζουν κοινά
χαρακτηριστικά σύμφωνα με τα οποία συνδυάστηκε η απομόνωση των θαλάμων
αλλά και η εύκολη επικοινωνία όλων των χώρων στο εσωτερικό του συγκροτήματος.
Η διάταξη αυτή εκτός του ότι αποτέλεσε την πρακτικότερη λύση οικοδόμησης
νοσοκομείου σε περιορισμένο χώρο εντός του αστικού περιβάλλοντος αποδείχτηκε
σε βάθος χρόνου η περισσότερο προσαρμόσιμη στην εξέλιξη λειτουργίας των νοσοκομείων.
Αντιθέτως, τα μεγάλης κλίμακας συγκροτήματα ανεξάρτητων περιπτέρων, όπως
το «Αγ. Σοφία» του Αν. Μεταξά και το «Ελπίς» του Ι. Κολλινιάτη, με έντονες προθέσεις
σύγχρονου σχεδιασμού και μεγάλη πληρότητα κτιριολογικού προγράμματος, δεν
ολοκληρώθηκαν ποτέ. Εξαίρεση αποτέλεσαν το «Δρομοκαΐτειο» και η «Σωτηρία» τα
οποία συμπληρώθηκαν σταδιακά με μικρά ή μεγαλύτερα κτίρια, αναλόγως των οικονομικών
δυνατοτήτων. Κύρια αιτία ήταν η επιτακτική ανάγκη αύξησης των κλινών,
δεδομένης της σχεδόν δια βίου διαμονής των ασθενών στα ιδρύματα αυτά έως και
τα μέσα του 20ού αι., λόγω αδυναμίας θεραπείας των σχετικών νοσημάτων.
Όσον αφορά στους μηχανικούς που μελέτησαν τα παραπάνω κτίρια, διαπιστώνει
κανείς τη συμμετοχή αρκετών καθηγητών του Σχολείου των Τεχνών. Εξαιρουμένων
των Ι. Κολλινιάτη, Ι. Ιωάννου και Κλ. Ζάννου, που ήταν απόφοιτοι του παραπάνω
Σχολείου, το σύνολο των μηχανικών που σχεδίασαν και επέβλεψαν τα νοσοκομεία
ήταν κυρίως απόφοιτοι της Σχολής Ευελπίδων ή άλλων Σχολών του εξωτερικού, οι
οποίοι συχνά παρείχαν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, στο πλαίσιο του φιλανθρωπικού
χαρακτήρα των ιδρυμάτων. Η στενή συνεργασία με τους αρμόδιους γιατρούς
καθόρισε κατά πολύ τη λειτουργική δομή της κάτοψης ενώ η προσωπική συμβολή
των μηχανικών χαρακτήριζε κυρίως την κατασκευή και τη μορφολογία των κτιρίων.
Μεγαλύτερη εμπειρία διέθετε ο Αν. Μεταξάς ο οποίος είχε την ευκαιρία να μελετήσει
διαφορετικούς τύπους νοσοκομείων και να εξελίξει κάποια τυπολογία.
Σημαντική ήταν επίσης και η συμμετοχή του Σ. Μπούκη («Ευαγγελισμός») Αρ.
Μπαλάνου, κυρίως σε μικρής κλίμακας κτίρια. Η θέση του τελευταίου, στη Εθνική
Τράπεζα είχε ως αποτέλεσμα την εμπλοκή του στον σχεδιασμό κτιρίων νοσοκομείων,
καθώς η ανοικοδόμηση τους γινόταν συχνά με δάνεια από την παραπάνω
τράπεζα. Η συνεργασία του Αρ. Μπαλάνου, κατά το 1912, με Γερμανούς μηχανικούςνοσοκομειολόγους
είναι βέβαιο ότι αποτέλεσε μια επιπλέον εμπειρία γι’ αυτόν.
Τέλος, από το 1899, την αρτιότερη κατάρτιση αλλά και τον απαιτούμενο επαγγελματισμό,
σχετικά με τη μελέτη και εγκατάσταση τεχνικού εξοπλισμού στα νοσοκομεία,
διέθετε αναμφισβήτητα το τεχνικό γραφείο του Αλέξανδρου Ζαχαρίου.
Στην πράξη, αρκετά σύντομα το σύστημα των ανεξάρτητων περιπτέρων θεωρήθηκε
δύσχρηστο και η λειτουργία του αντιοικονομική. Η πρόοδος της ιατρικής
επιστήμης έκανε πλέον μη απαραίτητη την απομόνωση των θαλάμων. Η ευρεία
χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος στην κατασκευή και η εξέλιξη των τεχνικών
εγκαταστάσεων οδήγησαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, στον σχεδιασμό
νέων τύπων πολυώροφων κτιρίων νοσοκομείων μεγαλύτερης κλίμακας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αθήνα Ευρωπαϊκή Υπόθεση, (κατάλογος έκθεσης) ΥΠ.ΠΟ, Αθήνα 1985.
Αρεταίος Θ., Περί των εν Ιταλία Πανεπιστημίων, Επιστημονικών Φροντιστηρίων, Θεραπευτηρίων,
τυπ. Αφοί Περρή, Αθήνησι, 1888.
Βάφας Γ.Χρ., Αι Αθήναι από ιατρικήν έποψιν, Αθήνησι 1878.
368 Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Α Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ