χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

απέναντι στις κυβερνήσεις και τον κρατικό μηχανισμό («δεν υπήρχαν κυβερνητικές
παρεμβάσεις!»). Εξάλλου, βασικός κανόνας που διέπει τις σχέσεις μεταξύ κράτους και
ΔΕΗ είναι ότι, αν και ανήκει εξολοκλήρου στο κράτος, είναι οργάνωση διοικητικά και
οικονομικά ανεξάρτητη από αυτό και λειτουργεί με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας,
υπό το διοικητικό της συμβούλιο. Επομένως, η ελίτ των μηχανικών αναπτύσσεται
χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις και τους ανταγωνισμούς που αυτές συνεπιφέρουν
στο εσωτερικό της επιχείρησης.
Πρόκειται για ένα νέο φαινόμενο, γιατί μέχρι πρότινος οι πρωτοπόροι της τεχνικής
διανόησης ήταν οι πολιτικοί μηχανικοί, με την εμπλοκή τους και στο δημόσιο
χώρο. Στην περίπτωση της ΔΕΗ, οι μηχανολόγοι-ηλεκτρολόγοι εισβάλλουν ορμητικά
στο δημόσιο χώρο με ένα διαφορετικό τρόπο, κυριολεκτικά «δίνοντας τα φώτα τους»
σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Το χρονικό εύρος της διαδικασίας συγκρότησης αυτής της ομάδας φαίνεται να
εκτείνεται από την ίδρυση της ΔΕΗ, μέχρι την κήρυξη της δικτατορίας. Γιατί στη συνέχεια
τα δεδομένα αλλάζουν μέσα στην επιχείρηση και οι όροι που ανέδειξαν αυτή
την ελίτ εκλείπουν σε μεγάλο βαθμό.
Η συλλογική ταυτότητα των μηχανικών συμπυκνώνεται πολύ χαρακτηριστικά και
ενιαία (υπάρχει σχεδόν ακριβής επανάληψη του μοτίβου αυτού σε όλες τις μαρτυρίες)
στις προφορικές μαρτυρίες:
«Είχαμε μία αποστολή και το πιστεύαμε. Το πιστεύαμε πραγματικά, δεν κοιτάζαμε
αν θα πάρουμε το μεγαλύτερο μισθό ή θα γράψουμε υπερωρίες, εξάλλου εγώ δεν
έγραφα υπερωρίες σαν μηχανικός. Αλλά αυτό μας δημιούργησε και τη νοοτροπία
του «κράτος εν κράτει», κάναμε ό,τι θέλαμε. Περνάγαμε από δρόμους που επισκευάζονταν
και δεν επιτρεπόταν η κυκλοφορία. Εμείς περνάγαμε. Εγώ έβαλα, όπως σας
είπα, και τον χωροφύλακα να γυρίζει τσιμέντο για τη νύχτα, το αποδέχθηκε. Η ΔΕΗ!
Ήταν άλλο πράγμα η ΔΕΗ. Και κατέρρευσα πραγματικά όταν, μετά από κάμποσα
χρόνια, θέλησα να χτίσω στο Ρουφ κάποιο καμαράκι για να βάλω κάποια πράγματα
και είπανε "προς Θεού, χρειαζόμαστε άδεια". Η ΔΕΗ χρειάζεται άδεια για να χτίσει;
Τι πράγμα είναι αυτό; Το κράτος απ’ το κράτος; Δηλαδή μας ήρθε τρέλα, πώς είναι
δυνατόν να υπάγεται η ΔΕΗ στο κράτος. Ωραία χρόνια!» [15]
«Συμμετείχα στον ίδιο ενθουσιασμό που επικρατούσε στη ΔΕΗ για το ρόλο που
παίζουμε, το ρόλο που παρέχουμε για την πρόοδο της χώρας, δηλαδή ο ενθουσιασμός
ήταν απερίγραπτος, να πηγαίνεις σε ένα μέρος και να βλέπεις τους κατοίκους
να λεν ΔΕΗ και να λεν "μας έφερε το φως, Δόξα σοι ο Θεός!". Είχαμε συμβάλει όλοι
σ’ αυτό». [16]
Ένας αφηγητής ψηλαφεί με το δικό του τρόπο την ύπαρξη αυτής της ιδιαίτερης
ταυτότητας: «Η ΔΕΗ εκείνη την εποχή είχε ενδιαφέρον, πολύ ενδιαφέρον. Το κλίμα
της ήταν διαφορετικό, φυσικά τώρα δεν έχει το κλίμα αυτό, είχε πάρα πολύ καλούς
μηχανικούς. Ήταν ένα σχολείο με καλή οργάνωση και ορθολογισμό αντίστοιχο με
τις απαιτήσεις που έχουν τα μεγάλα έργα. Είχαν εκείνη την εποχή συνείδηση ότι επιτελούν
έργο. Αυτό το κλίμα είναι αμφισήμαντο, όπως τα περισσότερα πράγματα
είναι αμφισήμαντα. Από τη μια μεριά απέπνεε τον ενθουσιασμό και την συναίσθηση
ότι προσφέρουνε κάτι το σοβαρό σε συνδυασμό με τις γνώσεις που είχαν και με τις
γνώσεις που κατακτούσαν μέσα από τις ανάγκες του έργου και από την ξένη βιβλιογραφία,
αμερικάνικη ιδιαίτερα. Από την άλλη αυτό αντανακλούσε ένα ελιτισμό από
μεριά της ΔΕΗ. […] Οι μηχανικοί ήσαν περισσότερο εκτελεστές και πραγματιστές,
ώστε ο ελιτισμός τους δεν φαινόταν. Αλλά αισθανόσουν, δηλαδή, ότι ήταν μία ράτσα
καλύτερη, ανώτερη. Σας λέω, ιδιαίτερα ήταν φανερό με το ότι η έννοια της υπερωρίας
δεν υπήρχε τότε. Δηλαδή, δουλεύαμε όσο να τελειώσουμε αυτό που έπρεπε να
[15] Αρχείο Προφορικών Μαρτυριών ΔΕΗ, ΚΠ 03/07/2003 (2Α).
[16] Αρχείο Προφορικών Μαρτυριών ΔΕΗ, ΙΛ 09/06/2003 (2Α).
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α Ι Ι :
Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α Ε Ρ Γ Α , Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α , Δ Ι Κ Τ Υ Α & Υ Π Ο Δ Ο Μ Ε Σ
453