χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

3. Περίοδος Φρειδερίκου Τσέντνερ (1837-1843): Τα πρώτα βήματα
Ο λοχαγός του Μηχανικού Φρειδερίκος Τσέντνερ (φωτ. 5), ένας από τους Βαυαρούς
τεχνοκράτες που ήρθαν στην Ελλάδα μαζί με το νεαρό βασιλιά Όθωνα προκειμένου
να οργανώσουν το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος μετά την εθνική ανεξαρτησία, πρώτος
διέβλεψε την ανάγκη ιδρύσεως σχολείου εκπαιδεύσεως τεχνιτών. Πολλά οφείλει
το Ίδρυμα στις άοκνες προσπάθειες που κατέβαλε ο Τσέντνερ για την ίδρυση και
λειτουργία του, ιδιαίτερα στα πρώτα εξαιρετικά δύσκολα και ασταθή βήματα της
περιόδου 1837-1843.
Όπως προκύπτει και από την κατ’ επιταγή του Όθωνα διαταγή του Άρμανσμπεργκ
(συμβούλου τότε του νεαρού βασιλέως) προς το Υπουργείο Στρατιωτικών
της 11/01/1836 [4] ο Τσέντνερ αποσπάσθηκε ουσιαστικά από την υπηρεσία του με
σκοπό να εργασθεί απερίσπαστος για την ίδρυση του «Σχολείου Οικοδομικής» (ονομασία
για το υπό ίδρυση σχολείο, η οποία εγκαταλείφθηκε πολύ σύντομα). Πράγματι,
οι εξαιρετικά εργώδεις προσπάθειες του Τσέντνερ απέδωσαν καρπούς και στις
31/12/1836 υπογράφεται από τον Όθωνα το ιδρυτικό διάταγμα της λειτουργίας του
σχολείου χωρίς ωστόσο να αναφέρεται σ’ αυτό κάποια συγκεκριμένη ονομασία. Ως
ημέρα πρώτης λειτουργίας του «Σχολείου Πολυτεχνικού» (πρώτη επίσημη ονομασία
με ανάδοχο τον επί των εσωτερικών Γραμματέα της Επικρατείας Α. Πολυζωίδη) ορίζεται
η 17/10/1837.
Το πρόγραμμα μαθημάτων της νηπιώδους αυτής περιόδου του Πολυτεχνικού
Σχολείου (το οποίο λειτουργούσε αποκλειστικά και μόνον τις Κυριακές και τις αργίες)
περιελάμβανε κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας του Ιχνογραφία (μορφές ελευθέρου
και γραμμικού σχεδίου), Μαθηματικά (Αριθμητική μέχρι τη διαίρεση κλασμάτων
και Στοιχειώδη Γεωμετρία), Προπλαστική και πρακτικές γνώσεις Χημείας. Ο ίδιος ο
Τσέντνερ παρείχε εποπτική διδασκαλία τεχνικών κατασκευών στην περίφημη «Μηχανοθήκη»
του [4]. Σε κανένα έγγραφο δεν αναφέρεται διδασκαλία οποιασδήποτε μορφής
Μηχανικής. Ο όρος «Μηχανική» συναντάται για πρώτη φορά στο τρίτο ουσιαστικά
έτος λειτουργίας του Σχολείου, όταν ο Τσέντνερ στις 31/12/1839 απευθυνόμενος
προς τον Προϊστάμενο της Αυστριακής Αυτοκρατορικής και Βασιλικής Πολυτεχνικής
Σχολής της Βιέννης (για να ζητήσει δωρεά εξοπλισμού) περιγράφει τον κανονισμό
του Σχολείου και αναφέρει ως κύρια αντικείμενα διδασκαλίας την Ιχνογραφία, τα
Μαθηματικά, τη Μηχανική, τη Χημεία, και επί πλέον την Προπλαστική, τη Γραφή και
την Καλλιγραφία.
Επισήμως ως μάθημα η Μηχανική εισάγεται μόλις το 1840 (όταν μετά από επίμονες
προσπάθειες του Τσέντνερ αποφασίζεται να μετατραπεί το Σχολείο σε καθημερινό)
στην αναφορά 529/16-12-1840 στην οποία ο Τσέντνερ παρουσιάζει το Πρόγραμμα
Σπουδών του 1841. Στο σχέδιο αυτό εισάγεται για το Πολυτεχνικόν Σχολείον,
το σχολείο δηλαδή το οποίο θα λειτουργούσε σε καθημερινή βάση, (όχι όμως και
για το Σχολείον των Κυριακών) το μάθημα «Στοιχειώδης Μηχανική». Το μάθημα αυτό
είναι και το μόνο, από τα συνολικώς 24 του προγράμματος εκείνου, στο οποίο δεν
αναφέρεται όνομα διδάσκοντος, εκφράζεται όμως η ευχή να αναλάβει τα σχετικά
καθήκοντα καθηγητής της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου. Για τη
διδασκαλία προβλέπονται 6 ώρες ανά εβδομάδα και η μηνιαία αμοιβή του διδάσκοντος
ορίζεται σε 100 δραχμές.
Μέχρι την επίλυση του προβλήματος του διδάσκοντος είναι βέβαιο ότι τα σχετικά
διδακτικά καθήκοντα αναλαμβάνει ο ίδιος ο Τσέντνερ. Ο γράφων μάλιστα έχει
την πεποίθηση ότι εχρησιμοποίησε ως οδηγό - σύγγραμμα για τη διδασκαλία το
βιβλίο του K.C. Langsdorf «Grundlehren der mechanischen Wissenschaften» [1], (φωτ.
6), το οποίο ο Τσέντνερ κατείχε. Το προσωπικό του αντίτυπο μάλιστα παρέμεινε στη
βιβλιοθήκη του ιδρύματος [5]. Η πεποίθηση αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι το
συγκεκριμένο βιβλίο περιείχε και στοιχεία Μηχανών και Μηχανουργίας, αντικείμενα
που με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία επίσης εδίδασκε ο ίδιος ο Τσέντνερ ήδη από το
4
5
6
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
29