χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Στην πράξη το σύστημα των ανεξάρτητων πτερύγων [4] δεν εφαρμόστηκε ούτε
άμεσα ούτε ευρέως. Έως τα μέσα περίπου του 19ου αι. κτίζονταν κατά κανόνα στην
Ευρώπη ενιαία συμπαγή κτίρια σχήματος Η ή Π (π.χ. νοσοκομείο St. Georg (1821-
23) στο Αμβούργο του Carl Ludwig Wimmel) [5] . Αντιθέτως, άρχισε να γίνεται ευρέως
αποδεκτό μετά την κατασκευή του Hôpital Lariboisière (1846-54) στο Παρίσι του
M.-P. Gauthier. Οι αρχές της παραπάνω σύνθεσης υποστηρίχτηκαν και θεωρητικά [6]
και επηρέασαν το σχεδιασμό των νοσοκομείων είτε στις περιπτώσεις που το αρχικό
σχέδιο ακολουθήθηκε πιστά είτε σ’ αυτές που εξελίχθητε με διάφορες παραλλαγές.
Στην πρώτη παραλλαγή η κεντρική ορθογώνια αυλή απουσιάζει. Η κάτοψη οργανώνεται
βάσει ενός άξονα κίνησης - κλειστού διαδρόμου, εκατέρωθεν και κάθετα
του οποίου τοποθετούνται παράλληλες πτέρυγες. (π.χ. νοσοκομείο παίδων είναι το
Pendlebury (1872-78) στο Μάντσεστερ των Pennington & Bridges).
Κατά τη δεύτερη παραλλαγή η κάτοψη του νοσοκομείου οργανώνεται με τον
συνδυασμό κλειστών ορθογώνιων αυλών και πτερύγων. Οι πτέρυγες συνδέονται
μεταξύ τους είτε με κτίρια είτε με υπαίθριες στοές (π.χ. νοσοκομείο Tenon (1872-78)
στο Παρίσι του Billon).
Σύμφωνα με την τρίτη παραλλαγή το συγκρότημα του νοσοκομείου αποτελείται
από ανεξάρτητες πτέρυγες τοποθετημένες σε ορθοκανονική διάταξη, γύρω από
ανοιχτές αυλές. Η κυκλοφορία γίνεται υπαιθρίως (με ή χωρίς στοές) ή υπογείως (π.χ.
νοσοκομείο Tempelhof (1875-78) στο Βερολίνο των Gropius & Schmieden).
Κατά την τελευταία παραλλαγή, το σχέδιο του νοσοκομείου οργανώνεται με την
απλή παράθεση ανεξάρτητων πτερύγων-θαλάμων νοσηλείας. Η κυκλοφορία γίνεται
επίσης υπαιθρίως ή υπογείως (π.χ. νοσοκομείο Eppendorf (1880-89) στο Αμβούργο
των Zimmermann & Ruppel). Εξαιρετικά σπάνια είναι η οργάνωση της κάτοψης με
ελεύθερη διάταξη των περιπτέρων, όπου και πάλι διακρίνει κανείς κάποια συμμετρία
(π.χ. Irrenanstalt στο Lüneburg (~1900) της Γερμανίας, του Wolff).
Ιδιαιτερότητα (στην Ευρώπη) αποτέλεσε επιπλέον η ίδρυση νοσοκομείων ειδικών
παθήσεων. Στο Λονδίνο, για παράδειγμα κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αι.
ιδρύθηκε Οφθαλμιατρείο (Eye Hospital - 1805), θεραπευτήριο νοσημάτων θώρακος
(Chest Hospital - 1814), θεραπευτήριο ωτολογικών νοσημάτων (Ear Hospital - 1816),
θεραπευτήριο καρκίνου (Cancer Hospital - 1835) κτλ. Η κλίμακα των ιδρυμάτων αυτών
ήταν μικρή σε σχέση με τα μεγάλα συγκροτήματα, η λειτουργική δομής τους
καθώς και ο σχεδιασμός τους ήταν επίσης, διαφορετικός [7] .
Στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στην Αθήνα, η δημόσια περίθαλψη αποτέλεσε ένα από
τα κύρια θέματα που έπρεπε να αντιμετωπίσει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η
ίδρυση και η οργάνωση της λειτουργίας νοσοκομείων υποστηρίχθηκε αν από καθηγητές
της Ιατρικής Σχολής, γιατρούς της βασιλικής αυλής αλλά και άλλους έγκριτους
[4] H ιδέα των πτερύγων παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 18ου αι. σε μια μη υλοποιημένη
μελέτη του Sir Christopher Wren για το Greenwich Royal Naval Hospital, Βλ. Pevsner N.,
(1976), σελ.139-158.
[5] Ιδιαίτερα στη Γερμανία η παράδοση οικοδόμησης συμπαγών κτιρίων νοσοκομείων σε νεορωμανικό
ή νεογοτθικό ύφος συνεχίστηκε έως το 1868 και είχε ως πρότυπο το νοσοκομείο Bamberger
Anstalt (1787-89).Βλ. Murken A.H., (1972), σελ. 26, 31.
[6] Αρχικά, το 1859 από την αγγλίδα αδελφή νοσοκόμα, Florence Nightingale στο βιβλίο της Notes
on Hospitals, στην συνέχεια, το 1894 από τον γάλλο αρχιτέκτονα C. Tollet στο έργο του Les Hôpitaux
modernes au XIXe siècle, ακολούθησε το 1897, ο γερμανός αρχιτέκτονας F. O. Kuhn που δημοσίευσε
στη σειρά Handbuch der Architektur έναν τόμο ειδικά για τα νοσοκομεία και τέλος το 1902, από τον
γάλλο αρχιτέκτονα Guadet στο έργο του Eléments et theories de l’architecture, Βλ. Pevsner N., (1976),
σελ.139-158.
[7] Ειδικότερα στα οφθαλμιατρεία κύρια μέριμνα αποτελούσε η δημιουργία χώρων ήπιου φυσικού
φωτισμού, είτε με την τοποθέτηση ενδιάμεσων χωρισμάτων στους θαλάμους, είτε με την κάλυψη
των ανοιγμάτων με έγχρωμα (γαλάζια ή πράσινα) υαλοστάσια, Βλ. English Hospitals 1660-1948, (1998),
σελ. 120.
346 Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Α Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ