ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
ÇÃÂÌνια - ΕθνικÃÂŒ ΜεÄÃÌβιο ΠολÃ…ÄεÇνείο
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Β Ο Γ Ι Α Τ Ζ Η Σ<br />
Η πρωτοποριακή έρευνα του ΕΜΠ για ραντάρ στην<br />
προπολεμική Ελλάδα<br />
Η περίπτωση του Παύλου Σαντορίνη<br />
Ένα στρατιωτικό πρόβλημα που προέκυψε από την εμπειρία του Μεγάλου Πόλεμου,<br />
ήταν η αντιμετώπιση των πολεμικών αεροπλάνων. Αυτά διακρίνονταν σε γενικές<br />
γραμμές σε αναγνωριστικά, βομβαρδιστικά και καταδιωκτικά, με τα τελευταία να<br />
έχουν ως ρόλο την καταστροφή των αεροσκαφών των δύο πρώτων κατηγοριών.<br />
Για να γίνει όμως αυτό που σήμερα ονομάζεται αναχαίτιση, τα αεροπλάνα-στόχοι<br />
έπρεπε πρώτα να εντοπιστούν έγκαιρα. Το πρόβλημα αυτό ήταν δυσεπίλυτο, και<br />
επιτάθηκε στο έπακρο κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '30, όταν μέσω της<br />
τεχνολογικής αλλαγής εμφανίστηκαν βομβαρδιστικά με μεγάλες ταχύτητες και χωρητικότητες<br />
βομβών (βλ.Κεφ. 2). Πρακτικά δεν υπήρχε κανένας ασφαλής τρόπος<br />
άμυνας, γιατί όσα καταδιωκτικά και αν διέθετε η αμυνόμενη χώρα, οι στόχοι και τα<br />
σημεία εισόδου στον εναέριο χώρο της, των βομβαρδιστικών δεν μπορούσαν εκ<br />
των προτέρων να προβλεφθούν. Η ύπαρξη αυτής της αδυναμίας ήταν ένας από τους<br />
λόγους που προκάλεσαν την εμφάνιση των θεωρητικών της αεροπορικής ισχύος<br />
του μεσοπολέμου. Αυτοί υποστήριζαν ότι δεν υπάρχει ουσιαστικός τρόπος άμυνας,<br />
απέναντι σε μια καλά σχεδιασμένη αεροπορική προσβολή, και ως εκ τούτου η<br />
Αεροπορία ήταν προορισμένη να κυριαρχήσει στο μελλοντικό πεδίο μάχης. Όμως<br />
παράλληλα με αυτές τις εξελίξεις επιστήμονες και τεχνολόγοι σε αρκετές χώρες είχαν<br />
καταλήξει μέσω διαφορετικών κάθε φορά διαδικασιών στο συμπέρασμα ότι ο<br />
εντοπισμός ιπταμένων στόχων μέσω ραδιοκυμάτων ήταν εφικτός και στρατιωτικά<br />
αξιοποιήσιμος. Μια πρώιμη μορφή ραντάρ ήταν τα λεγόμενα radar screen που εκμεταλλεύονταν<br />
το φαινόμενο Doppler για τον απλό εντοπισμό αεροσκαφών χωρίς<br />
να δίνουν στοιχεία για απόσταση και διεύθυνση. Τέτοιου τύπου ραντάρ αναπτύχθηκαν<br />
σε χώρες που υστερούσαν στην ανάλογη τεχνολογική βάση, όπως η Σοβιετική<br />
Ένωση και η Ιαπωνία. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του '30, υπό συνθήκες<br />
άκρας μυστικότητας, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία ανέπτυξαν, παράλληλα<br />
και ανεξάρτητα η μία από την άλλη, τα μεγαλύτερα και πιο πολυσχιδή ερευνητικά<br />
προγράμματα για ραντάρ. Αυτά περιλάμβαναν την παράλληλη εξέλιξη πολλών υπότυπων<br />
(sub-types) συσκευών εξειδικευμένων ανάλογα με την χρήση και τον ρόλο<br />
για τον οποίο προορίζονταν.<br />
Πρώτη προτεραιότητα απολάμβαναν τα ραντάρ αεράμυνας για την άμυνα πόλεων<br />
που προορίζονταν για τον εντοπισμό αεροσκαφών σε μεγάλες αποστάσεις. Ακολουθούσαν<br />
τα ραντάρ ελέγχου πυρός πυροβολικού για ναυτική και επίγεια χρήση<br />
(τόσο ενάντια σε αεροπλάνα όσο σε πλοία), οι κινητοί σταθμοί εδάφους, τα ραντάρ<br />
αέρος-αέρος (που προπολεμικά δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη σε πρωτότυπα), και<br />
άλλες ακόμη πιο εξειδικευμένες συσκευές. Μικρότερα και λιγότερο παραγωγικά<br />
προγράμματα είχαν αναπτύξει η Σοβιετική Ένωση, η Ιαπωνία και η Γαλλία, ενώ πειραματισμοί<br />
διεξήχθησαν στην Ιταλία, στην Ολλανδία, και χάρη στην πρωτοβουλία<br />
του υφηγητή (πριν τον Β΄Π.Π.), Πειραματικής Φυσικής του ΕΜΠ Παύλου Σαντορίνη,<br />
και στην Ελλάδα.<br />
Ο Σαντορίνης είχε σπουδάσει φυσικός και πολιτικός μηχανικός στην Ελβετία<br />
(1905-1919), όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε με δια βίου φιλία με τον Albert Einstein.<br />
O ίδιος διατελούσε σύμβουλος της Επιθεώρησης Αντιαεροπορικής Άμυνας της<br />
Χώρας (ΕΑΑΧ), ανώτατου κρατικού οργάνου, αρμόδιου για την αεράμυνα. Τέλη της<br />
δεκαετίας του '30 οι ελληνικές αρχές είχαν δημιουργήσει μια αξιόλογη για τα βαλ-<br />
Ο Δημήτρης Βογιατζής είναι Δρ.<br />
Ιστορίας της Τεχνολογίας, ΕΚΤ -<br />
Ε.Μ.Π.<br />
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α Ι :<br />
Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ε Ι Ο Υ<br />
163
Change language