χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Σ Τ Ε φ Α Ν Ο Σ Κ . Τ Σ Ο λ Α Κ Ι Δ Η Σ
Η Προώθηση και Διαχείριση της Ελληνικής Αεροπορικής
Tεχνολογίας Μεταπολεμικά από τους Μηχανικούς της Σχολής
Μηχανικών Αεροπορίας (ΣΜΑ)
Αεροπορική Τεχνολογία
Κατά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση στον 18ο αιώνα, η οποία κάλυψε μεμονωμένες
περιπτώσεις εφευρέσεων και εφαρμογών τους, και πριν τη δεύτερη βιομηχανική
επανάσταση, η οποία ολοκληρώθηκε στην αρχή του μεσοπολέμου, εμφανίσθηκε
η νεωτερική έννοια της τεχνολογίας μαζί με την αυγή του βιομηχανικού καπιταλισμού
και την προβολή μεγάλων τεχνολογικών συστημάτων (Αντωνίου, 2004). Η τεχνολογία
συνδέθηκε άμεσα με την ιδέα της προόδου και πιστώθηκε ένα σημαντικό κοινωνικό
και πολιτιστικό ρόλο υιοθετώντας τους νέους όρους: βιομηχανία, σοσιαλισμός, κουλτούρα,
κοινωνικές τάξεις [1] . Οι εφαρμοσμένες επιστήμες δεν ήταν άλλο από σύνολα
τεχνολογιών με άμεσες εφαρμογές που είχαν θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στην
καθημερινή ζωή των ανθρώπων [2] .
Η ιστορία της στρατιωτικής τεχνολογίας είναι μέρος της ιστορίας της τεχνολογίας,
αλλά και η στρατιωτική ιστορία περιλαμβάνει τον κλάδο της στρατιωτικής τεχνολογίας,
στην οποία ανήκει το τμήμα της αεροπορικής τεχνολογίας όπως αυτή εξελίχθηκε
εδώ και 100 χρόνια. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα οι τεχνολογικές εξελίξεις στον
αεροπορικό τομέα ήταν ποσοτικά και ποιοτικά πρωτοφανείς. Η τεχνολογία έπαψε να
θεωρείται αποτέλεσμα μόνο των εφαρμογών της επιστήμης και εμφανίζεται πλέον ο
όρος τεχνοεπιστήμη (technoscience) [3] .
Η Αεροπορική Ιστορία ξεκίνησε να γράφεται όταν πραγματοποιήθηκε το ανθρώπινο
όνειρο για επανδρωμένη ατμοσφαιρική πτήση, αν και διάφοροι ιστορικοί διατυπώνουν
αντιρρήσεις [4] . Οπωσδήποτε το εύρος των κοινωνικών και πολιτισμικών
διαστάσεων έχει προσδώσει μια εξειδικευμένη μορφή σ’ αυτόν τον ιστορικό κλάδο
που είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τεχνολογικής φύσης επιτεύγματα διαφόρων διαμετρημάτων.
Η ιστορία της αεροπορικής τεχνολογίας είναι ένας συναρπαστικός τομέας
στο ευρύτερο πεδίο της ιστορίας της τεχνολογίας. Όταν βέβαια αναφερόμεθα
στην αεροπορική τεχνολογία εννοούμε την εξέλιξη των ιπταμένων μέσων, ιδιαίτερα
δε των αεροπλάνων. Είναι πολύ δύσκολο να φαντασθούμε πως θα ήταν ο κόσμος
μας χωρίς την ανακάλυψη του αεροπλάνου. Ο ρόλος του είναι κυρίαρχος στον 20ό
αιώνα, ιδιαίτερα τα τελευταία 70 χρόνια, και προβλέπεται ακόμη μεγαλύτερος στο
εγγύς και απώτερο μέλλον [5] . Δεν επηρεάστηκαν μόνο οι αερομεταφορές αλλά και οι
Ο Στέφανος Κ. Τσολακίδης είναι
Αεροναυπηγός Μηχανικός
[1] Ο Misa θεωρεί ότι η πρόοδος της εποχής εκείνης θεωρήθηκε το ολοκλήρωμα γραμμικά αναπτυσσόμενων
τεχνολογιών και διαμόρφωσε τη σύγχρονη συνείδηση όπως εκφραζόταν στην καθημερινότητα
της κοινωνίας (Misa, T., 2005) στο “The Compelling Tangle of Modernity and Technology” στο
“Modernity and Technology” Brey, P., Misa, T., Feenberg, A. (eds) MIT, σελ. 5-15).
[2] Αυτό εξάλλου αποδεικνύεται και από την ετυμολογία της λέξης τεχνολογία: τέχνη = δεξιότης,
ικανότης και λόγος= αιτία (Salomon, 1984). Η ίδια ακριβώς λέξη χρησιμοποιείται σε όλες τις ευρωπαϊκές
γλώσσες, λατινογενείς ή μη.
[3] Ο Layton υποστηρίζει ότι η σχέση επιστήμης και τεχνολογίας είναι «συμβιωτική, ισότιμη και διαδραστική»,
προτείνοντας τη μελέτη τους ανάλογα με τις αξίες και τους στόχους των αντίστοιχων
κοινωνικών δομών (σελ. 13-41 στο “Through the Looking Glass of News from Late Mirror Image”).
[4] Bilstein Roger, “Aerospace Historians, Aerospace Enthusiasts”, Technology and Culture 28 (1987).
[5] Πριν από τη χρήση αεροπλάνου, οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες στη Βραζιλία (1953) χρειάζονταν
45 μέρες με το πλοίο για να φθάσουν στο Ρίο ντε Τζανέιρο ενώ σήμερα αρκούν 10 ώρες. Πριν από τη
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α Ι I : Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α Ε Ρ Γ Α , Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α , Δ Ι Κ Τ Υ Α Κ Α Ι Υ Π Ο Δ Ο Μ Ε Σ
543