χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Π Ο λ λ η Θ α ν α η λ Α κ η
Η Συμβολή του Γυναικείου Φύλου στην Ιστορία του Εθνικού
Μετσόβιου Πολυτεχνείου
Γυναικεία Εκπαίδευση και Τεχνολογία σε άλλες χώρες –
Τα Πρώτα Βήματα στην Ελλάδα
Γυναίκα και τεχνολογική εκπαίδευση είναι δύο έννοιες οι οποίες στην καθημερινή
γλώσσα δεν φαίνεται να συμβαδίζουν αρμονικά ή τουλάχιστον δεν ήταν απόλυτα
συμβατές και αρμονικές μεταξύ τους. Από τα τέλη του 19ου αιώνα σε παγκόσμια κλίμακα
σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, η γυναικεία παρουσία στον τομέα της
τεχνολογίας δημιούργησε ερωτηματικά και προκάλεσε αμφιβολίες ως προς την ικανότητά
της να συμμετέχει σε ανώτατες τεχνολογικές σπουδές. Για πολλές δεκαετίες η
διαδικασία της ενσωμάτωσής της στα τεχνικά κολλέγια και πολυτεχνεία της ανώτατης
πνευματικής διανόησης στην Ευρώπη είχε μακρύ δρόμο να διανύσει. Στη Γερμανία για
παράδειγμα, η είσοδος της γυναίκας στα αμφιθέατρα των σχολών της αρχιτεκτονικής
οι οποίες δημιουργήθηκαν στις δεκαετίες του 1860 και 1870, ήταν σχεδόν αδύνατη.
Οι πύλες των αρχιτεκτονικών τμημάτων αρνούνταν να ανοίξουν για τις γυναίκες με
τη δικαιολογία ότι αυτές ανήκαν στη μερίδα του «μη παραγωγικού» τμήματος του
πληθυσμού. Η είσοδος των Γερμανίδων στα Technische Hochschulen της χώρας τους
ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν αυτές για πρώτη φορά απαίτησαν με δυναμικό
τρόπο να τους δοθεί άδεια να παρακολουθήσουν τις διαλέξεις καθηγητών στα
αμφιθέατρα. Η πρώτη αντίδραση των πρυτανικών αρχών ήταν να επιτρέψει μεν στις
νεαρές γυναίκες να παρακολουθήσουν μαθήματα, αλλά μόνο τα «γενικά», αφήνοντας
τα «ειδικά» μαθήματα του τομέα στους φοιτητές ως ένα καθαρά ανδρικό «πεδίο». [1]
Αλλά και στην Αγγλία του τέλους του 19ου και αρχών 20ού αιώνα η εικόνα η οποία
μας δίδεται είναι παρόμοια. Εκεί η «μάχη» η οποία δόθηκε για την ίδρυση τεχνικών
κολλεγίων σε βάρος αυτών τα οποία παρείχαν κλασσικές σπουδές, προκάλεσε ισχυρές
αντιδράσεις από πλευράς προσώπων τα οποία υποστήριζαν τη φιλολογική κατεύθυνση.
Το επιχείρημα ήταν ότι η τεχνική εκπαίδευση θα «βάλτωνε» τις φιλολογικές σπουδές. [2]
Όμως από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα η ανησυχία που διακατείχε το αγγλικό
εκπαιδευτικό σύστημα για τη μη επαρκή τεχνική εκπαίδευση σε Αγγλία και Ουαλία,
σε σύγκριση με αυτή κρατών της ηπειρωτικής Ευρώπης όπως της Γερμανίας και Γαλλίας,
έδωσε ώθηση στην τεχνική εκπαιδευτική κατεύθυνση. [3] Μια μορφή τεχνικού κολλεγίου
που αναπτύχθηκε στην Αγγλία από το 1880 και μετά, ήταν τα Polytechnics τα οποία παρείχαν
τεχνικές γνώσεις σε άνδρες και γυναίκες των εργατικών κοινωνικών στρωμάτων,
κυρίως τις απογευματινές ώρες, αλλά διέθεταν και τάξεις πρωινών μαθημάτων. [4]
Στις αρχές του 20ού αιώνα και ειδικά στην περιοχή του Birmingham, η τεχνική
εκπαίδευση βρήκε πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης λόγω του ενδιαφέροντος των
τοπικών βιομηχανιών να εκπαιδεύσουν καλύτερα το προσωπικό τους. Το «Τεχνικό
Σχολείο του Δήμου» είχε από το 1903 και μετά περίπου 4.500 μαθητές από τους
οποίους τα εννέα δέκατα ήταν άνδρες. Το γυναικείο φύλο αντιμετωπιζόταν με βάση
Η Πόλλη Θαναηλάκη είναι
Διδάκτωρ ιστορικός
[1] Despina Stratigakos, «‘’I Myself Want to Build’’: Women, Architectural Education and the Integration
of Germany’s Technical Colleges», Paedagogica Historica, Vol. 43, No. 6, December 2007, σσ. 727-756.
[2] Ruth Watts, Women in Science. A social and cultural history, Routledge, London and New York
2007, σσ. 137-138.
[3] Ruth Watts, ό.π., σ. 138.
[4] Στο ίδιο.
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
277