χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Ήδη το νεωτεριστικό πνεύμα «περί της παιδεύσεως της θηλείας νεότητος» είναι
ορατό στο νομοσχέδιο του Σπ. Στάη (1908) το οποίο αφορούσε την οργάνωση της
γυναικείας εκπαίδευσης. Σύμφωνα με το πνεύμα αυτού του σχεδίου-νόμου, η εκπαίδευση
των κοριτσιών «ορίζεται ως αντίστοιχη» με αυτή των αγοριών. Το νομοσχέδιο
Στάη τελικά δεν θα εφαρμοστεί λόγω κοινωνικών και οικονομικών ανακατατάξεων
και δυσχερειών. Το μόνο θετικό του στοιχείο είναι η «κατοχύρωση» για τα κορίτσια
του δικαιώματος να φοιτούν με τα αγόρια στις εμπορικές σχολές. [20] Πρωτοβουλίες για
την ίδρυση γυναικείων επαγγελματικών σχολών για σπουδάστριες που προέρχονταν
από τις φτωχότερες κοινωνικές τάξεις πραγματοποιούνται με τη βοήθεια δωρεών
από ιδιώτες ή από τους εθνικούς ευεργέτες περί τα τέλη της δεκαετίας του 1920. Η
εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Βενιζέλου το 1929 φαίνεται ότι μετά από έναν αιώνα
(1830-1929) «δικαίωνε το αίτημα για ισότητα των δύο φύλων στη μόρφωση». [21]
Στη δεκαετία του 1920 παρουσιάζονται οι πρώτες γυναίκες μηχανικοί οι οποίες
αποφοιτούν από το ΕΜΠ. Πιο συγκεκριμένα το 1923 έλαβε το πτυχίο της από το
τμήμα των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών η Ελένη Κανελλοπούλου. Το αμέσως επόμενο
έτος (1924) αποφοιτά η Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Σοφία Ζαραφείδου. [22]
Οι αρχιτέκτονες εμπλουτίζουν νωρίτερα από τις άλλες ειδικότητες το δυναμικό τους
με επιπλέον γυναίκες αποφοίτους, οι οποίες είναι η Λεοντίδου-Πιπινοπούλου Μαργαρίτα
το 1926 και η Ιωαννίδου Ερικέττη το 1927. [23] Ένα χρόνο αργότερα το 1928 η
Ξανθοπούλου-Τζώνη Χαρίκλεια αποφοιτά από τη Σχολή των Χημικών Μηχανικών,
ενώ η δεύτερη απόφοιτη της σχολής είναι η Λευκιάδου-Κελπέρη Ελένη πολλά χρόνια
μετά και συγκεκριμένα το 1945. [24] Το 1832 ολοκληρώνει τις σπουδές της η Φρόσω
Καρύδη η οποία είναι η πρώτη γυναίκα πολιτικός μηχανικός.
Η δεκαετία του 1920 χαρακτηρίζεται ως η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώνεται
θεαματική αύξηση ίδρυσης μέσων και ανώτερων επαγγελματικών σχολών
στην Αθήνα και για τα δύο φύλα, ενώ η δεκαετία του 1930 έθεσε επί τάπητος θέματα
πολιτικά και επαγγελματικά ζητήματα που σχετίζονταν με τη θέση της γυναίκας. [25]
Ως συνέπεια αυτών των εξελίξεων το αίτημα των γυναικών για επαγγελματική κατάρτιση
και συμμετοχή στη βιομηχανική ανάπτυξη του τόπου γίνεται επιτακτικό. Το
1922 η Στατιστική Υπηρεσία καταγράφει αύξηση της συμμετοχής των κοριτσιών
στην «εμπορική εκπαίδευση». [26] Η οργανωμένη και καρποφόρα προσπάθεια εκσυγχρονισμού
κατά τη «δεκαετία του βενιζελισμού» (1910-1920) συνεχίστηκε και στη
διάρκεια της μεσοπολεμικής τετραετίας 1928-1932, [27] γεγονός το οποίο επηρέασε
και τη γυναικεία κατάρτιση στο χώρο της τεχνολογίας.
Οι κοινωνικές προκαταλήψεις
Από προφορικές μαρτυρίες που διαθέτουμε από τις πρώτες γενιές γυναικών μηχανικών
του ΕΜΠ, μπορούμε να κατανοήσουμε τις κοινωνικές προκαταλήψεις που συνάντησαν
τόσο στην επαγγελματική τους ζωή όσο και κατά τη διάρκεια των σπουδών τους.
[20] Γκλαβάς Ι. Σωτήριος, ό.π., σ. 252-255.
[21] Γκλαβάς Ι. Σωτήριος, ό.π., σ. 252-255.
[22] Από τη Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών η δεύτερη γυναίκα απόφοιτος παρουσιάζεται
πολλά χρόνια αργότερα και είναι η Δογάνη-Στέγγου Ζωή το 1959. Βλέπε σχετικά: ΕΔΕΜ: (Ένωση
Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών), Οι Πρώτες Ελληνίδες Μηχανικοί (The first Greek Women
Engineers), Αθήνα Μάρτιος 2000, σ. 53.
[23] ΕΔΕΜ, ό.π., σ. 49.
[24] ΕΔΕΜ, ό.π., σ. 54.
[25] Βλέπε σχετικά: Βασιλάκη Ελευθερία (Ρόζα), « Φύλο, μνήμη και πολιτική: οι γυναίκες στην μεταξική
κοινωνία», Τα Ιστορικά, τ. εικοστός έκτος, τ.χ. 48 (Ιούνιος 2008), Μέλισσα-Μουσείο Μπενάκη,
Αθήνα, σ.88 κ.ε.
[26] Αντωνίου Δαυίδ, Τα προγράμματα της μέσης εκπαίδευσης (1833-1929), (3 τόμοι), ΙΑΕΝ Αθήνα 1987,
τ.1. σ. 55-56.
[27] Γ.Β. Δερτιλής, ό.π., σ. 902.
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
281