χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Ήταν τα κοινωνικά στερεότυπα που είχαν σχέση με το φύλο τους στην ενασχόλησή τους
στον «ανδροκρατούμενο χώρο» των θετικών επιστημών. [28] Για παράδειγμα, οι πρώτες
γυναίκες μηχανικοί δέχτηκαν ειρωνικά σχόλια σχετικά με την παρουσία τους στην οικοδομή
–μήπως άλλωστε και σήμερα δεν αντιμετωπίζουν–. Αρνητικά σχόλια αντιμετώπισαν
οι εκπρόσωποι του γυναικείου φύλου από συμφοιτητές τους με την είσοδό τους
στο χώρο του Πολυτεχνείου ως φοιτήτριες. [29] Μία από τις πρώτες διπλωματούχους αρχιτέκτονες
διηγείται ότι ήλθε στην Αθήνα –μια πόλη «νεκρή πνευματικά» τότε– και ήταν
στη σχολή δύο κορίτσια και δεκαοκτώ αγόρια. Όμως με το θάρρος της και την επιμονή
της κατόρθωσε να διακριθεί και να εργαστεί κοντά σε καταξιωμένους καθηγητές της
κάνοντας πολεοδομικές μελέτες σε κατεστραμμένα μέρη της Ελλάδας. [30]
Ανάλογες είναι οι μαρτυρίες γυναικών Χημικών Μηχανικών στα μέσα της δεκαετίας
του 1940. Σύμφωνα με τη διήγηση απόφοιτης του τμήματος, τα μαθήματα στο Πολυτεχνείο
γίνονταν με δυσκολία διότι δεν υπήρχαν μηχανήματα αλλά και διότι οι συνθήκες
ήταν τόσο αντίξοες, ώστε δεν ήταν δυνατόν να γίνει «κανονικό μάθημα». Οι φοιτήτριες
στη Σχολή των Χημικών Μηχανικών το 1946 ήταν μόνο τρεις τον αριθμό. [31]
Παρ’ όλες τις κοινωνικές προκαταλήψεις οι πρώτες γυναίκες μηχανικοί δούλεψαν
με αυταπάρνηση και συνέβαλαν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.
Οι περισσότερες από αυτές εργάστηκαν στο δημόσιο τομέα και ολοκλήρωσαν τον
επαγγελματικό τους κύκλο ως μηχανικοί. Πολλές στελέχωσαν δημόσιες υπηρεσίες
όπως το Υπουργείο Συγκοινωνιών και τη Πολεοδομία, ενώ άλλες εργάστηκαν στο
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συμβάλλοντας σημαντικά στην επιστημονική έρευνα
του ιδρύματος. Ήταν μορφωμένες, γνώριζαν ξένες γλώσσες και αρκετές είχαν μετεκπαιδευτεί
στο εξωτερικό. [32]
Συμπεράσματα
Παραμερίζοντας τα εμπόδια που ορθώνονταν στο δρόμο τους οι πρώτες γυναίκες
μηχανικοί θέλησαν να δηλώσουν την παρουσία τους στον ανδροκρατούμενο χώρο
της τεχνολογίας ήδη από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η ιστορία όμως της
πρώτης ενσωμάτωσής τους στις σπουδές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου χρονολογείται
πολλά χρόνια πριν –στα τέλη του 19ου αιώνα– όταν οι Ελληνίδες διεκδίκησαν
για πρώτη φορά τη συμμετοχή τους σε τάξη του ιδρύματος προκειμένου να
«τελειοποιηθούν στην τέχνη». Τα μαθήματα «της κοσμητικής γραφικής» θα άνοιγαν
το δρόμο για την είσοδό τους –πολλά χρόνια αργότερα– στις σχολές των μηχανικών.
Στη Γερμανία, όπως και στην Ελλάδα, ο αγώνας των γυναικών προκειμένου να
επιτύχουν την εγγραφή τους σε τμήματα μηχανικών, ξεκίνησε επίσης στα τέλη του
19ου αιώνα όταν για πρώτη φορά οι Γερμανίδες απαίτησαν με δυναμικό τρόπο να
τους δοθεί άδεια να παρακολουθήσουν τις διαλέξεις καθηγητών στα αμφιθέατρα
των πολυτεχνικών σχολών. Θα μπορούσαμε να χαιρετίσουμε την είσοδο των πρώτων
φοιτητριών στο Πολυτεχνείο τη δεκαετία του 1920 ως μία μεγάλη επιτυχία. Και
αυτό διότι συγκρίνοντας την πορεία των γυναικών σε πολυτεχνικές σχολές άλλων
ευρωπαϊκών χωρών θα δούμε ότι η συμμετοχή των Ελληνίδων σε αυτού του είδους
τις σπουδές, δεν άργησε να επιτευχθεί. Το 1916 στη Γερμανία ο νέος πρύτανης του
[28] Σχετικά με τις κοινωνικές προκαταλήψεις για τις Ελληνίδες των Θετικών Επιστημών, βλ. Θαναηλάκη
Πόλλη, «Οι κοινωνικές προκαταλήψεις στην εκπαίδευση των Ελληνίδων στις Θετικές Επιστήμες
μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια και τον τύπο (τέλος του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα)», Ανακοίνωση
[υπό δημοσίευση] στο συνέδριο: «Γυναίκες στην Ιστορία των Βαλκανίων-Ιστορίες ζωής γυναικών
εκπαιδευτικών», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής και
Τμήμα Ψυχολογίας), Θεσσαλονίκη 19 και 20 Ιουνίου 2008.
[29] ΕΔΕΜ, ό.π., σ. 60-62.
[30] ΕΔΕΜ, ό.π., σ. 62.
[31] ΕΔΕΜ, ό.π., σ. 69.
[32] Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, αρχείο.
282 Π Ο Λ Λ Η Θ Α Ν Α Η Λ Α Κ Η