χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

(στο Β.Δ. της 12ης Ια νουα ρί ου α να φέ ρε ται ως Έ δρα Αρ χι τε κτο νι κών Συν θέ σε ων και
Δια κο σμη τι κής) της νε ο ϊ δρυ θεί σας Σχο λής, ό που και θα ε κλε γεί α πό τον Σύλ λο γο
των κα θη γη τών του Πο λυ τε χνεί ου. Στις 13 Ια νουα ρί ου 1918 διο ρί ζε ται ως τα κτι κός
κα θη γη τής της πιο πά νω Έ δρας [20] και μα ζί με τον Εμ μα νου ήλ Κριε ζή (Έ δρα Οι κο δομι
κής), και τον Α να στά σιο Ορ λάν δο (Έ δρα Με σαιω νι κής Αρ χι τε κτο νι κής) ε πω μί ζε ται
το δύ σκο λο έρ γο της συ γκρό τη σης της νε ο σύ στα της σχο λής [21] . Με δεδομένο όμως
ότι το μάθημα της Αρχιτεκτονικής (Σύνθεσης) είναι το πρωτεύον σε μια Αρχιτεκτονική
Σχολή, είναι προφανές ότι ο καθηγητής που το αναλαμβάνει, και στην προκειμένη
περίπτωση ο Αλέξανδρος Νικολούδης, αυτομάτως αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο
στη χάραξη της πορείας της.
Η στε νή φι λί α και α μοι βαί α εκτί μη ση που τον συ νέ δε αν με τον Α λέ ξαν δρο Παπα
να στα σί ου του έ δω σαν τη δυνα τό τη τα να προ τεί νει την έ ντα ξη του συμ φοι τητή
και φί λου του Ernest Hébrard [22] στο σώ μα των κα θηγη τών της Σχο λής [23] . Βέβαια,
ο Πα πα να στα σί ου εί χε γνω ρί σει τον Hébrard α πό τη συ νερ γα σί α του στον
σχε δια σμό της Θεσ σα λο νί κης το 1917 με τά την πυρ κα γιά και εί χε ή δη δια μορφω
μέ νη ά πο ψη για τον ε πι φα νή Γάλ λο αρ χι τέ κτο να, αρχαιολόγο και πο λε ο δό μο.
Ο Hébrard θα διο ρι στεί το 1918 καθ’ υ πέρ βα σιν (λό γω γαλ λι κής υ πη κο ό τη τας) κα θηγη
τής στης Έ δρα Γε νι κής Κτη ριο λο γί ας και μα ζί με τον Γκα στόν Ζιλ λι ερόν [24] σε θέ ση
ε πιμε λη τή, το ο ποί ον έ χου με συ να ντή σει ως συ νερ γά τη του Α λε ξάν δρου Νι κο λούδη
στο ε παγ γελ μα τι κό του γρα φεί ο, και α σφα λώς τον Α λέ ξαν δρο Νι κο λού δη, θα α πο τελέ
σουν τον πυ ρή να των «γαλ λοτρα φέντων» δι δα σκό ντων. Οι Hébrard και Ζιλλιερόν
μάλιστα είχαν το δικαίωμα να διδάσκουν στη γαλλική γλώσσα.
Τα οργανωτικά πρ ότυπα
Εί ναι πέ ρα α πό βέ βαιο ό τι ο Νι κο λού δης μα ζί με τον Hébrard εί χαν θέ σει ως στό χο τη
δη μιουρ γία μιας Αρ χι τε κτο νι κής Σχο λής στα πρό τυ πα της Beaux-Arts με πεποιθήσεις
στηριγμένες στη βιτρουβιανή αντίληψη και την πλατωνική θεωρία περί «βασιλικού»
αρχιτέκτονα, σύμφωνα με τις οποίες ο ρόλος του αρχιτέκτονα είναι να υλοποιεί μεγαλόπνοα
κυβερνητικά οράματα. Το εκ παι δευ τι κό σύ στη μα της École des Beaux-Arts
και η αρ χι τε κτο νι κή α ντί λη ψη που αυ τή προ ω θού σε εί χε εξ’άλ λου αποτελέσει πρότυ
πο ορ γά νωσης για τις Αρ χι τε κτο νι κές Σχο λές που ι δρύ θη καν στις αρ χές του 20ου
αιώ να στην Ευ ρώ πη και Α με ρι κή [25] και ορ γα νώ θη καν α πό α πο φοί τους της.
Οι δύο αρχιτέκτονες α κο λού θη σαν την πο ρεί α των πε ρισ σο τέ ρων συμ φοιτητών
τους στη Beaux-Arts που προ έρ χο νταν α πό χώ ρες της πε ρι φέ ρειας και με τά
[20] ΦΕΚ 11/13-1-1918. Ο διο ρι σμός υ πε γρά φη α πό τον τό τε Υ πουρ γό Συ γκοι νω νί ας Κων στα ντί νο
Ρα κτι βάν. Αρ χεί ο φα κέλ λων προ σω πι κού Ε ΜΠ.
[21] Μπί ρης, Κυ πρια νός, ό.π, σσ. 71-78.
[22] Εrnest Hébrard, (Παρίσι, 1875-1933): Γάλλος αρχιτέκτων, πολεοδόμος και αρχαιολόγος. Σπούδασε
Αρχιτεκτονική στην École des beaux-Arts του Παρισιού και υπήρξε υπότροφος στη Villa Medicis
λόγω βράβευσής του με Grand Prix de Rome, όπου μελετά την αποκατάσταση του Παλατιού του
Διοκλητιανού στο Σπαλάτο. Ταξιδεύει συχνά στην Ελλάδα. Το 1917 φθάνει στη Θεσσαλονίκη με τη
Στρατιά της Ανατολής και πραγματοποιεί ανασκαφές και μελέτες αναστήλωσης για σημαντικά μνημεία
της πόλης. Μετά την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917 μετέχει στον σχεδιασμό του κέντρου
της. Το 1921 πηγαίνει στην Ινδοκίνα ως επικεφαλής της Κεντρικής Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικής και
Πολεοδομίας. Το διάστημα 1918-1921 θα διδάξει στη νεοσύστατη Αρχιτεκτονική Σχολή ΕΜΠ. Το 1928
επιστρέφει στην Ελλάδα, επανέρχεται στο ΕΜΠ και την εγκαταλείπει οριστικά το 1932 για το Παρίσι
όπου θα παραμείνει μέχρι τον θάνατό του το 1933.
Βλ. σχετικά Κα ρα δή μου-Γε ρό λυ μπου, Α λε ξάν δρα, Για κουμής, Χά ρης, Εrnest Hébrard 1875-1933, Ποτα
μός, Α θή να, 2001
[23] Ε κτε τα μέ νη α να φο ρά στο θέ μα αυ τό κά νει ο Α λέ ξαν δρος Νι κο λούδης στη νε κρο λο γί α του
Hébrard (συλ λο γή της γράφου σας). Αμαλία Κωτσάκη, ό.π, σ. 71
[24] Κωτσάκη, Αμαλία, ό.π., σσ. 90, 92,101, 235.
[25] Βλ. Kostof, Spiro, The Architect -Chapters in the history of the profession, κεφ. 8, University of
California Press, Los Angeles, 2000, σσ. 209-238.
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α Ι :
Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
71