χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

και Ιατρική. Η Φυσική και τα Μαθηματικά διδάσκονταν στη Φιλοσοφική Σχολή έως
το 1902, όταν θα ιδρυθεί η Φυσικομαθηματική Σχολή όπου θα διδάσκονται επιπλέον,
ως αυτόνομα πεδία, η Χημεία και η Γεωλογία. [12]
Αυτή η οργάνωση φαίνεται σήμερα υπερβολικά θεωρητική, ήταν όμως ορθή για
την εποχή της. Το Πανεπιστήμιο δίδαξε τις ειδικότητες που το κράτος χρειαζόταν
επειγόντως. Όλες οι άλλες ανάγκες, οι άλλες ειδικότητες και επιστήμες, μπορούσαν
να περιμένουν. Ο Πίνακας 4 δείχνει τη διάρθρωση των αποφοίτων του Πανεπιστημίου
ανά ειδικότητα μεταξύ 1837 και 1937. Ο αριθμός των πτυχιούχων που απεφοίτησαν
έως το 1937 ήταν σημαντικός: 41.000 άτομα. Από αυτούς, μάλιστα, πάνω από δύο χιλιάδες
είχαν πτυχίο της Φυσικομαθηματικής Σχολής· δηλαδή, ήταν περίπου ισάριθμοι
με τους 2.190 αποφοίτους όλων μαζί των Σχολών και ειδικοτήτων του Πολυτεχνείου
στο ίδιο διάστημα. Παρά τον αριθμό τους, όμως, οι πτυχιούχοι του Πανεπιστημίου
εκάλυπταν ένα πολύ μικρό μέρος των αναγκών της οικονομίας, επειδή τους απορροφούσε
κατά μέγιστο μέρος η δημόσια εκπαίδευση. [13] Βεβαίως, ορισμένοι από
τους πτυχιούχους της Φυσικομαθηματικής προσανατολίστηκαν οπωσδήποτε και σε
τεχνικά επαγγέλματα· αυτοί, όμως, πρέπει να ήταν ελάχιστοι.
Μολονότι η λογική αυτή ήταν αναγκαία για τη διοργάνωση του κράτους, δεν
ήταν άμεσα αποδοτική για την τεχνογνωσία και για την οικονομική ανάπτυξη. Από
μιαν άλλη πλευρά, ωστόσο, το Πανεπιστήμιο συνετέλεσε στην τεχνική εκπαίδευση
με τρόπο έμμεσο αλλά πολύ σημαντικό. Από το 1837 έως το 1940, οι περισσότεροι
πτυχιούχοι του στα πεδία των θετικών επιστημών δίδαξαν στη μέση εκπαίδευση
και προετοίμασαν έτσι τους μελλοντικούς φοιτητές του Πολυτεχνείου. Αυτόν τον
ρόλο δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να τον παίξει το Πολυτεχνείο. Τα δύο ανώτατα
ιδρύματα ήταν, από τη φύση τους, συμπληρωματικά. Το πρόβλημα ήταν ο συντονισμός
τους σε τρία πεδία τομής του εκπαιδευτικού συστήματος: στην τομή, πρώτον,
μεταξύ θεωρητικής και θετικής εκπαίδευσης· δεύτερον, μεταξύ μέσης και ανωτάτης·
και τρίτον, μεταξύ γενικής και επαγγελματικής. Ο συντονισμός, όμως, έπασχε· διότι
τη συμπληρωματικότητα των δύο ιδρυμάτων δεν τη συντόνιζαν τα ίδια· την αποσυντόνιζαν
τα διαφορετικά υπουργεία που ήταν κατά καιρούς αρμόδια· δυστύχημα
τόσο στην πρώιμη περίοδο της ιστορίας του κράτους, όσο και στην όψιμη, όταν τον
«απο-συντονισμό» τον συνέχισε το Υπουργείο Παιδείας. [14]
Ανα λφαβητισμός, τεχνική και τεχνολογία:
α πό τη λεξι πενία σ τους νεολογισμούς
Οι παραπάνω συνθήκες εξηγούν άραγε από μόνες τους το έλλειμμα τεχνικών γνώσεων;
Όχι. Για να δούμε το γιατί, ας αλλάξουμε οπτικό πεδίο και κλίμακα ανάλυσης
και σύνθεσης.
Όπως είπαμε εξ αρχής, το επίπεδο των τεχνικών γνώσεων συναρτάται όχι μόνο
με την εξειδικευμένη τεχνική εκπαίδευση, αλλά και με το επίπεδο της γενικής παιδείας
του πληθυσμού μιας χώρας και με τις γενικές γνώσεις της πλειονότητας για
την τεχνική και την τεχνολογία. Σε αυτά τα δύο επίπεδα, γενική παιδεία και γενικές
[12]. Κ. Θ. Δημαράς (1987), Λάππας (1997), Κιμουρτζής (2001). Βλ. επίσης Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου
Αθηνών, Λόγοι Γεωργίου Καραμήτσα, Πρυτάνεως [...] κατά το ακαδημαϊκόν έτος 1886-87, σ.
422-424. Ο Πίνακας 4, παρεμπιπτόντως, δείχνει επίσης την τεράστια διαφορά μεταξύ εγγεγραμμένων
και πτυχιούχων – τότε οι φοιτητές έπαιρναν δύσκολα το πτυχίο.
[13]. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε, ουσιαστικά, έως τα τέλη του 20ού αιώνα και συγκεκριμένως,
έως ότου καταργήθηκε (εν μέρει, δυστυχώς) η επετηρίδα για τις προσλήψεις των καθηγητών της
μέσης εκπαίδευσης. H μεταβολή, πάντως, δεν άλλαξε την τάση πολλών φοιτητών να επιλέγουν τη
Φυσικομαθηματική με την προοπτική να γίνουν εκπαιδευτικοί.
[14]. Ο απο-συντονισμός της ανώτατης εκπαίδευσης από το Υπουργείο Παιδείας συνεχίζεται έως
τις μέρες μας και είναι ένα από τα βαθύτερα και καταστρεπτικότερα προβλήματα του ελληνικού
εκπαιδευτικού συστήματος.
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
9