χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Από το 1836 που ο λοχαγός του μηχανικού Φρ. Τσέντνερ συλλαμβάνει την ιδέα
να συμβάλει στην ίδρυση ενός σχολείου τεχνικής εκπαίδευσης προκειμένου να ενισχυθούν
τα υλικά συμφέροντα της χώρας και κυρίως η βιομηχανία και η βιοτεχνία
(Μπίρης Κ., 1957:41), τα λεγόμενα επιστημονικά μαθήματα, δηλαδή τα Μαθηματικά,
τη Φυσική και τη Χημεία, κλήθηκαν να διδάξουν κυρίως καθηγητές του Πανεπιστημίου,
παρ’ όλο που το επίπεδο των σπουδών ήταν τόσο χαμηλό και κάτι τέτοιο έμοιαζε
με υπερβολή. Ωστόσο, αυτή η επιλογή των εκάστοτε Διευθυντών εξηγείται από τη
δυνατότητα εξέλιξης που δυνάμει διέθετε το Ίδρυμα, αφού μέσα από το εκπαιδευτικό
του έργο παρ’ όλες τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες, διοχέτευε στη χώρα την
καινούργια τεχνολογία.
Ωστόσο, για μια σχεδόν εικοσαετία (1843-1862) το φιλότεχνο πνεύμα του Λύσανδρου
Καυταντζόγλου, ο οποίος διετέλεσε Διευθυντής, θα καθορίσει τελικά το
Πολυτεχνείο ως σχολείο των Εικαστικών Τεχνών. Αν και ολόκληρος ο κλάδος των
θετικών σπουδών είχε σιωπηρά υποχωρήσει στα προγράμματα μαθημάτων, εν τούτοις
μέχρι το 1862 στην ομάδα των πανεπιστημιακών καθηγητών διακρίνουμε τον
Ξ. Λάνδερερ, ο οποίος δίδαξε Χημεία –μάλλον περιστασιακά, όπως αποδεικνύουν
τα γεγονότα, κατά τα χρονικά διαστήματα 1839-1843 και 1845-1863–, τον Γεώργιο
Βούρη που δίδαξε Φυσική και Μηχανική (1844-1847), τον Σταμάτιο Κρίνο, που δίδαξε
Φυσική και Χημεία στο Καθημερινό Σχολείο (1851-1855), τον Ιωάννη Παπαδάκη, που
δίδαξε Προοπτική και Περιγραφική Γεωμετρία καθώς και το μάθημα των Πρακτικών
Καταμετρήσεων (1853-1856 και 1863-1876) και τον Βασίλειο Λάκωνα, που δίδαξε
Πειραματική Φυσική (1858-1859). [2]
Με αφορμή τα πολιτικά γεγονότα του 1862 και εξ αιτίας της κατάστασης στην
οποία είχε περιέλθει το Πολυτεχνείο, απομακρύνεται από τη διεύθυνση του Ιδρύματος
ο Λ. Καυταντζόγλου. Αμέσως μετά συστάθηκε Επιτροπή από τον Γ. Μεταξά,
Ταγματάρχη του Μηχανικού και τους πανεπιστημιακούς καθηγητές Σ. Κρίνο και Ι.
Παπαδάκη με σκοπό την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του Πολυτεχνείου
και την αναβάθμιση του θεσμικού καθεστώτος.
Σύμφωνα με το Άρθρο 1 του θεσπίσματος που εγκρίθηκε τον Αύγουστο του
1863, δημιουργούνται δύο τμήματα, το «Καλλιτεχνικό» και αυτό που αργότερα θα
ονομασθεί «Πρακτικό» για τον καταρτισμό τεκτόνων, γεωμετρών και σιδηρουργών.
Επιπλέον το Πολυτεχνείο προάγεται από σχολείο στοιχειώδους τεχνικής εκπαίδευσης
σε σχολείο μέσης και δέχεται μαθητές μόνο αποφοίτους των Ελληνικών Σχολείων
(Μπίρης Κ., 1957:164-166).
Το γεγονός ότι τα δύο από τα τρία μέλη της Επιτροπής που συνέταξε το σχέδιο
του θεσπίσματος ήταν καθηγητές του Πανεπιστημίου σηματοδοτεί τη νέα κατεύθυνση
των σπουδών ως προς τα εξής σημεία α) σύμφωνα με το Άρθρο 3 του
θεσπίσματος, καθορίζονται τα μαθήματα του Πρακτικού Τμήματος σε: «Στοιχειώδη
Μαθηματικά μέχρι Τριγωνομετρίας συμπεριλαμβανομένης, Αρχάς Στατιστικής και
Θεωρητικής και Πρακτικής Μηχανικής, Περιγραφική Γεωμετρία και εφαρμογή αυτής,
Αρχιτεκτονική και Οικοδομική, Πρακτική Γεωμετρία, Φυσική και Χημεία» (Μπίρης
Κ.,1957: 171-172). Παρατηρούμε ότι με τα μαθήματα αυτά, ενισχύεται κατά πολύ η
επιστημονική διάσταση της τεχνικής εκπαίδευσης και αποδεσμεύεται συγχρόνως
από την εμπειρική μετάδοση της γνώσης. Η σημασία της νέας αυτής κατεύθυνσης
[2] Τα στοιχεία βιογραφικού τύπου προέρχονται από το παράρτημα στο τέλος του έργου Ιστορία
του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Μπίρης Κ., 1958) με τίτλο «Καθηγηταί και Διευθυνταί (1836-
1916) -Βιογραφικαί Σημειώσεις». Όπως προκύπτει, στο Πολυτεχνείο, εκτός από τους καθηγητές των
φυσικών επιστημών δίδαξαν και καθηγητές της Ιατρικής και Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου,
όπως οι: Κων/νος Δεληγιάννης (Γεωμετρία, Μαθηματικά, Γραμματική και Χημεία), Αθανάσιος
Ρουσσόπουλος (Ανατομία) και Παύλος Ιωάννου.
60 Ε Λ Ε Ν Α Μ Α Ν Ι Α Τ Η