χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

παραμένουν στο εσωτερικό της γης, σε βάθη 30-40 km. Εξαίρεση αποτελούν τα
ενεργά ηφαίστεια, οι κατά καιρούς εκρήξεις των οποίων εκδηλώνονται και στην επιφάνεια
της γης με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα. Είναι γνωστές καταστροφικές
συνέπειες, όχι μόνο στους Προϊστορικούς χρόνους και στην Ιστορική Περίοδο
αλλά και σήμερα. Υπό τις συνθήκες αυτές ο κυρίαρχος παράγοντας διακίνησης της
θερμότητας είναι η αγωγιμότητα του εδάφους. Κατά μέσο όρο η αναλογία απώλειας
της κατά τα άνω θερμότητας, δια μέσου της επιφάνειας του εδάφους είναι 60mW/m²,
κατά ένα χιλιοστό περισσότερη σε σύγκριση με τη μέση διείσδυση ηλιακής ακτινοβολίας
στο έδαφος, αρκετή, ωστόσο, να δημιουργεί στα υψηλότερα πετρώματα
– γαιοστρώματα θερμοκρασίες από 25 ο – 40 ο c.
Αυτές οι διεργασίες οδηγούν, στην πράξη, στο γεγονός ότι θερμική ενέργεια
με θερμοκρασίες 150 ο – 200 ο c είναι προσβάσιμη οπουδήποτε στην Υδρόγειο με τη
σημερινή γεωτρητική τεχνολογία.
Υπογραμμίζεται πάντως εδώ ότι, ανεξάρτητα από τις θερμομονωτικές ιδιότητες
των πετρωμάτων – παγίδων της θερμότητας, οι κατά m² εδάφους απώλειες σε
σχέση με την απορροφώμενη ηλιακή ενέργεια δεν είναι αμελητέες. Σε μακρόχρονη
δηλαδή εκτίμηση προκαλούνται θερμικές απώλειες σοβαρές. Το ΓΘΔ μάλιστα του
υπεδάφους, υπό το φως των ανωτέρω δεδομένων και συσχετισμών, περιορίζει, αν
δεν ανατρέπει, τον χαρακτηρισμό του ως μιας ανανεούμενης (και όχι «ανανεώσιμης»,
όπως έχει επικρατήσει στην Ελλάδα και διεθνώς, όρος – ρηματικό επίθετο, που
δεν εκφράζει την εκ της φύσεως → δεδομένη ιδιότητα των μορφών ενέργειας, που
υπαινισσόμαστε (ηλιακή, αιολική, κ.λπ.), να ανανεώνονται και όχι να δύνανται – που
σημαίνει ότι μπορεί και να . . . μη δύνανται να ανανεωθούν.
Αυτή η επισήμανση περί «δικαιολογημένης υπαγωγής αυτής της μορφής υπεδαφικής
θερμικής ενέργειας στις μη ανανεούμενες μορφές, επειδή . . . κάποτε θα
εξαντληθεί, δεν πρέπει να κάνει, έστω και διστακτικούς τους μελετητές και τους ενδιαφερόμενους
επενδυτές προς αξιοποίηση και χρήση της μορφής αυτής γήινης θερμότητας
για θέρμανση – κλιματισμό κατοικιών, θερμά λουτρά, ξήρανση ζωοτροφών,
κ.λπ., ανάκτηση χρήσιμων αλάτων, άρδευση, εξυπακούεται, μετά από απαλλαγή του
νερού από τα βλαβερά προς τούτο άλατα, ή, έστω, επαναφορά του περισσεύοντος
νερού στο υπέδαφος προς εμπλουτισμό των θερμών υδροφόρων οριζόντων αμέσως
μετά την απόδοση της θερμότητάς του. Η τελευταία αυτή κίνηση είναι απαραίτητη σε
κάθε παρόμοιο εγχείρημα για λόγους περιβαλλοντικούς, αύξησης της βιωσιμότητας
ευρυθμότητας της λειτουργίας και απόδοσης του γεωθερμικού ταμιευτήρα.
Παγκοσμίως, άλλωστε, οι μέθοδοι αυτές χρησιμοποιούνται με πλήρη επιτυχία,
αφού προηγηθούν, προνοιακά, και επιβεβαιωθούν ορισμένες, παγίως ερευνώμενες
προϋποθέσεις. Τέτοιες μάλιστα εφαρμογές με βάση θερμά νερά προερχόμενα είτε
από το Υπέδαφος είτε από ρέουσες στην επιφάνεια του εδάφους θερμές πηγές, είναι
γνωστές στη χώρα μας από την εποχή του Ασκληπιού, του Ιπποκράτη, κ.λπ. και
λειτουργούν με πλήρη επιτυχία.
Ακόμη σημειώνουμε, πριν κλείσουμε το μέρος αυτό της αναφοράς → μας στον
χαρακτηρισμό της υπεδαφικής θερμότητας → και της γεωθερμικής ενέργειας ως ανανεούμενων
μορφών ενέργειας ή όχι, και τα εξής: Ανεξάρτητα και πέρα από τις φυσικές
– θερμικές απώλειες των προστατευτικών της υπεδαφικής ενέργειας πετρωμάτων,
το αποθεματικό θερμικό δυναμικό του Υπεδάφους είναι τόσο μεγάλο, ώστε, στην
πράξη, στο ορατό μέλλον του ανθρώπου, ο χαρακτηρισμός αυτός να μην αποτελεί
πρόβλημα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ψύξη ενός km³ υπογαιώδους υλικού κατά 1 ο C
ισοδυναμεί με 70000τ λιθάνθρακα.
Εξάλλου, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα πλαίσια του 20/ετούς Προγράμματος της
1975 – 1995, έχει ερευνήσει και μελετήσει όλα τα προαναφερθέντα ζητήματα σχετικά
με τη θερμότητα του υπαδάφους και το ΓΘΔ και έχει εκδόσει τους Άτλαντες:
A. Atlas of subsurface temperatures B. Atlas of geothermal resources
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I I : Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α Ε Ρ Γ Α , Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α , Δ Ι Κ Τ Υ Α & Υ Π Ο Δ Ο Μ Ε Σ
479