χρόνια - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

7
6 8
Στο πλαίσιο της παράλληλης ανάγνωσης της πορείας της όπερας του Gluck, με τις
κατά καιρούς αντιλήψεις περί προόδου, νεωτερικότητας ή πρωτοπορίας, αξίζει ιδιαίτερης
μνείας η παράσταση του Ορφέα και της Ευρυδίκης στις 21 Ιουνίου του 1913,
στη μοντέρνα κηπούπολη του Hellerau, λίγο έξω από τη Δρέσδη. Η δημιουργία του
Hellerau ξεκίνησε το 1908 από τον Karl Camillo Schmidt (1873-1948), κατασκευαστή
επίπλων και συνιδρυτή της Deutsche Werkbund, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Richard
Riemerschmidt (1868-1957). Κατά την Κ. Καυκούλα, το Hellerau θεωρείται ίσως το
σημαντικότερο επίτευγμα της Werkbund [26] και για ένα διάστημα, μέχρι το ξέσπασμα
του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δίκαια χαρακτηρίστηκε τόπος συνάντησης όλων των
τεχνών. Η ελεύθερη και δημιουργική συνύπαρξη των κατοίκων της κοινότητας, μέσω
της συμμετοχής τους σε νεωτερικής καλλιτεχνικής έκφρασης γεγονότα, συνέβαλε για
ένα σύντομο διάστημα στην επίτευξη του συλλογικού, δημοκρατικού και κατασκευαστικού
ιδεώδους της Deutsche Werkbund: Μοντέρνα παραγωγή, μοντέρνα κοινωνία,
μοντέρνα τέχνη. Το 1910 ο ελβετός μουσικός Emile-Jacques Dalcroze (1865-1950)
προσκαλείται στο Hellerau, για να αναλάβει τη διεύθυνση του Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου
Μουσικής και Ρυθμού [27] με στόχο την προώθηση των τεχνών με τη συμμετοχή
κορυφαίων ονομάτων της εποχής (εικ. 05).
H παράσταση του Dalcroze σε συνεργασία με τον επιφανή σκηνογράφο του Richard
Wagner (1813-1883), Adolph Appia (1862-1928), ήταν μια φιλόδοξη προσπάθεια
να επιτευχθεί το βαγκνερικό gesamtkunstwerk (ολιστικό έργο τέχνης), και έλαβε χώρα
στο Festpielhaus του Hellerau, έργο μοντέρνου κλασικισμού του αρχιτέκτονα Heinrich
Tessenow (1876-1950). Το μοντέρνο χοροθέατρο συναντάται με την πρώιμη μοντέρνα
αρχιτεκτονική και πολεοδομία των αρχών του 20ού αιώνα. Παρ’ όλη την πρόθεση υλοποίησης
της πνευματικής παρακαταθήκης των Wagner και Nietzsche για την αναβίωση
της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στη μοντέρνα εποχή, εφαρμόζοντας τις αρχές της
αρχαιοελληνικής ορχηστρικής τέχνης, δηλαδή τη σύνθεση όλων των τεχνών, [28] το
αποτέλεσμα χαρακτηρίστηκε κατώτερο των προσδοκιών. Η εντύπωση που δημιουργήθηκε
ήταν πιο κοντά σε μια επιστημονική, πειραματική αναλογία μεταξύ μουσικών
και κινητικών μοτίβων παρά σε μια αυθεντικά καλλιτεχνική πράξη [29] (εικ. 06, 07, 08).
6-7-8. Στιγμιότυπα από την
παράσταση του Jacques Dalcroze
στις 21-06-1913 στο Festpielhaus του
Hellerau.
Πηγή: T. Levitz (2001), In the footsteps of
Eurydice. © Société Suisse du Théâtre.
[26] Κ. Καυκούλα, Η περιπέτεια των κηπουπόλεων. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2007,
σ. 134-140.
[27] Bildungsanstalt für Musik und Rhythmus
[28] T. Levitz, «In the footsteps of Eurydice: Gluck’s Orpheus and Eurydice in Hellerau 1913», ECHO:
a music-centered journal, τόμ. 3, τευχ. 2, φθιν. 2001.
[29] I. Partsch-Bergsohn, Modern Dance in Germany and the United States: Crosscurrents and Influences.
London: Routledge, 1995, σ. 7-9.
Ε Ν Ο Τ Η Τ Α I : Α Π Ο Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Ο Υ Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Υ
109