14 - 17

EMEN, Huriye
Dimetoka’da Bulunan Zaviyelerden Yağmur Baba Zaviyesinin XVI. Yüzyıldaki Durumu
Hakkında Değerlendirme
Osmanlıların Balkanlar’ı fethedip yurt edinmesini sadece harp alanındaki mahareti ile açıklamak yetersiz olur.
Devletin bölgedeki fetihlerinin başarısında etkili olan pek çok husus sayılabilir. Bu hususların başında mistik özellikler
taşıyan Tekke-zaviyeler gelmektedir. Devletin kuruluşu yıllarında Osmanoğulları ile birlikte Anadolu’nun batı taraflarına
gelen, sadece dini değil sosyolojik açıdan da farklı fonksiyonlara sahip olan şeyh ve dervişler, Rumeli’de fethedilen yeni
yerlerde kurmuş oldukları tekke ve zaviyeler vasıtasıyla bulundukları bölgelerde sosyal, iktisadi ve idari birçok vazifeyi
üstlenmişlerdir. Bu müesseseler sadece din ve yaşama dair öğretilerin kazandırıldığı yerler olmayıp, toplumla çeşitli alışverişlerde
bulunmuşlardır. Bu çalışmaya esas teşkil eden Yağmur Baba Zaviyesi’nin XV. yüzyıl sonundan XVI. yüzyıl sonuna
kadar olan durumu kaynaklardan elde edilen veriler çerçevesinde yakın çevresiyle olan iktisadi ve sosyal ilişkileri tahrir
defterleri verileri çerçevesinde ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Zaviyenin, Osmanlı Devleti’nin Rumeli topraklarından Dimetoka Kazası’nda Cebel Nahiyesi dâhilindeki Veledi
Dağeri köyünde kurulduğu anlaşılmaktadır. Zaviyeye adını veren Yağmur Baba’nın II. Bâyezid döneminde yaşadığı tahmin
edilmektedir. Dimetoka civarında faaliyet göstermiş tekke-zaviyelerle alakalı yapılmış çalışmalar olmasına rağmen
adı geçen zaviye ile alakalı müstakil çalışma bulunmamaktadır. Arşiv kaynaklarında zaviyeyle ilgili problem 370 numaralı
defterde zaviyenin adının Temur Baba şeklinde yazılmasıdır. Dolayısıyla bölge ile alakalı yapılmış bazı çalışmalarda
Dimetoka dâhilinde hem Yağmur Baba hem de Temur Baba olmak üzere iki farklı zaviye olduğunu gösteren çalışmalar
bulunmaktadır. Arşiv kaynakları esas alınarak hazırlanmış olan bu çalışmada söz konusu zaviyenin görüldüğü en eski tarihli
kayıtlardan itibaren olan faaliyetleri ele alınacaktır. Tahrir defterleri çalışmanın temel kaynakları olarak kullanılmıştır.
102|
Assessment of the Situation of Yagmur Baba Lodge in Dimetoka in the 16 th Century
Ottomans ability to conquer and settle in Balkans cannot be explained only by their war skills. There are number
of points that lead the way of conquering the region. Mystical places called Lodges are considered as one of those. With
the foundation of Ottoman Empire, şheikhs and dervishes settled at east Anatolia had social functions along with religious
ones. From the lodges they founded in the new conquered places, dervishes provided social, administrative and economic
services. These institutions were not only the places where education on religion and life takes place; it also had many connections
with the society. From the sources regarding Yagmur Baba Lodge, this study intends to explain its economical and
social relations with its near region at 15 th century and of the 16 th century.
It has been understood that Lodge has been established in the Ottoman’s Rumeli territory of Dimetoka Region,
village of Veledi Dağeri within Cebel district. It has been thought that Yagmur Baba who eponymoused Lodge had lived
during the 2nd Beyazıd era. Although there have been many studies about Lodges which performed around Dimetoka,
no study has been found regarding so called lodge. The problem in the archive resources in the number of 370 ledgers,
regarding the lodge’s name has been written as Temur Baba. Thus, it has been founded that there are two different lodges
as Yagmur and Temur Baba within Dimetoka Region. In this study which archive resources has been prepared as a basis,
the activities will be discussed since the oldest record has been seen for the so called lodge. Tahrir book will be used as a
main resource for this study.