14 - 17

KESKİNKILIÇ, Erdoğan
XIX. Yüzyılda Osmanlı Bürokrasisinin Uluslararası Alandaki Ekonomi-politiği:
Muharrem Kararnamesi Hazırlığı
XIX. yüzyıl Osmanlı ekonomisinin kırılgan yapısı, Kırım Savaşı ile dış borçlanma sürecini hızlandırdı. İlk defa
Londra piyasasından alınan dış borç zamanla diğer Avrupa malî piyasalarından da alınmış ve bu dış borçlanma süreci,
1875 yılına gelindiğinde ödenemez hale gelmiştir. II. Abdülhamid iktidarının beşinci yılında Avrupalı alacaklılar İstanbul’a
davet edilerek mevcut iç ve dış borçların ödeneceği belirtildi. Alacaklıların temsilcileri ile Osmanlı siyasî ve iktisadî bürokrasisinden
oluşan bir heyet 1881 yılının Eylül ayından Aralık ayına kadar Osmanlı Devleti’nin borçlarının ödenme şekli,
miktarı, süresi ve benzer hususlar görüşüldü. Görüşmeler yirmi dört oturumda sonuçlandı. Alınan karalar 20 Aralık 1881
günü padişahın iradesi ile resmi bir kararname haline getirildi. Bu kararnamenin hazırlanması sürecinde devleti temsil
eden dönemin en yüksek Osmanlı bürokrasisinin izlediği yöntem, oturumların kayıt altına alınan zabıtnameleri üzerinden
belirlenmeye çalışılmıştır. Zabıtnamedeki oturumlarda, alacaklı ülke temsilcilerinin önceki statüleri oturumlardaki etkili
ve belirleyici kararların alınmasına sebep olmuştur. Özellikle İngiliz ve Fransız temsilcilerin talep ve istekleri ile Osmanlı
Devleti temsilcilerinin talep ve isteklerine karşı yürüttükleri görüşme ve diyaloglar uluslararası ilişkilerde görüşerek kazanma
(masa başında kazanma) türlerinden örnekler görülmektedir. Osmanlı Devleti temsilcilerinin geldikleri kurumlar
ve uzman oldukları alanlardaki mücadeleleri ekonomi-politik ve reel politik alanlarında başarılı çalışmalar yürüttükleri
görülmektedir.
Yukarıdaki anılan hususlar üç ay içinde yapılan 24 oturumda taraflarca tartışılmış, nihayet 20 Aralık 1881 günü
bir irade-i seniyye ile resmiyet kazanmıştır. Bu tebliğde anılan 24 oturumda Osmanlı Devletinin dış borçları alacakları temsilcileri
ile Osmanlı Devleti temsilcilerinin yürüttükleri Osmanlı Düyun-ı Umumiyye’sini çözüm yoluna konulmasındaki
yürütülen Osmanlı Devleti temsilcilerinin diplomatik üslup ve yöntemi arz edilmeye çalışılacaktır.
164|
The Political Economy of the Ottoman Bureaucracy in the International Arena in the 19 th
Century: The Preparation of the Decree of Muharram
The deterioration of the Ottoman economy in the 19th century led to the acceleration of the foreign debts raised.
The first foreign debt, which was raised from London, was followed by the other European financial markets and culminated
in the bankruptcy in 1875. The creditors were invited to Istanbul and guaranteed that their debts would be returned during
the reign of Sultan Abdulhamid II. The representatives of the creditors and a council constituted by the Ottoman political
and economic bureaucrats negotiated on the method, quantity and duration of the payments for three months from September
to December in 1881. The negotiations were ended up in 24 sittings. The decisions which were reached upon were
made a decree of the Sultan on December 20, 1881. This study aims to explore the method of the senior Ottoman bureaucrats
in the preparation of that decree of 1881 via the records of the sittings during the negotiations. The records show that
the previous status of the representatives of the creditors led to decretive and influential decisions be made. The demands
and counter demands of English and French representatives, namely, the dialogues and responses against the Ottoman interests
embody the policy of –came to called as- winning at table tops through dialogue in the international diplomacy. The
Ottoman bureaucrats stand successful against this policy at political economy and real political aspects. Above mentioned
topics were debated for three months in the 24 sittings and put into effect with the imperial decree on the day of December
20, 1881. This paper will reveal the diplomatic method and manner of the Ottoman bureaucrats on the way of the establishment
of the Foreign Debt Administration.