14 - 17

ERCAN, Hüseyin Onur
Otuz Yıl Savaşları Sırasında Osmanlı Payitahtında Bir Habsburg Elçisi: Rudolf Schmid’in Nihaî
Raporu Işığında Sultan İbrahim Han ve Vezîriâzam Kemankeş Mustafa Paşa (1640-1643)
Johann Rudolf Schmid zum Schwarzenhorn, 1590 yılında İsviçre’de doğmuştur. V. Karl tarafından soyluluk ve
arma elde eden ailesi şehrin aristokrasisindendir. Avusturyalı bir subayın, on iki yaşında iken ailesinin müsaadesiyle yanına
aldığı Schmid, bu subayla birlikte Türk savaşları nedeniyle Macaristan’a çağırılmıştır. Bir seçkinin kölesi olarak İstanbul’da
bulunduğu bilinen Schmid, esaret yılları hakkında bilgi vermez, ancak biyografisinin parçaları birleştirildiğinde bu
esaretin yaklaşık yirmi yıl sürdüğü, bu sayede mükemmel Türkçe öğrendiği ve seçkin Türklerin gelenek ve davranışlarını
öğrenme fırsatı elde ettiği görülebilir.
Schmid 1625’te Saray Harb Şûrası bünyesine girmiş ve Hans Ludwig von Kuefstein’ın 1628 yılında Sultan IV.
Murad zamanında İstanbul’da gerçekleştirdiği büyükelçilik vazifesinde gizli sekreter olarak tayin edilmiştir, İstanbul’da
bulunan elçi Lustrier’in görevini devralarak 1629’da Habsburg daimî elçilik hizmetine lâyık görülmüştür. 1644/1645 yılında
kendi isteğiyle Viyana’ya dönmüştür. Avdetiyle birlikte Saray Harp Şûrası’nda şark meseleleri uzmanı olarak görev yapan
Schmid’e başarılı hizmetlerine binaen 5 Mayıs 1647’de III. Ferdinand imzalı bir soyluluk mektubu daha tebliğ edilmiştir.
Schmid 12 Nisan 1667 tarihinde Viyana’da hayata gözlerini yummuştur.
Schmid’in İstanbul’daki elçiliği hakkında kaleme aldığı ve el yazmasının Viyana Hanedan, Saray ve Devlet Arşivi’nde
bulunduğu 20 Ağustos 1643 tarihli nihaî raporu, bu tebliğin konusunu oluşturan Sultan İbrahim Han ve Vezîriâzam
Kemankeş Mustafa Paşa hakkındaki birinci ağızdan izlenimlerini içermektedir.
104|
A Habsburg Ambassador in the Ottoman Capital during Thirty Years War: Sultan Ibrahim and
the Grand Vizier Kemankes Mustafa Pasha in the Light of the Final Report of Rudolph Schmid
(1640-1643)
Johann Rudolph Schmid zum Schwarzenhorn was born in Switzerland in 1590. He was a member of an aristocrat
family who obtained the peerage and arma by the Karl V. an Austrian army officer took along Schmid when he was twelve
by asking permission of his family. Schmid was invited to Hungary by the reason of Turkish wars in company with this
army officer. Schmid, who is known to has been to Istanbul as a slave of a topliner, doesn’t inform about the time of his
twenty years of captivity. However it is understood that he has learned a perfect Turkish by his biography.
Schmid was incorporated into the Hofkriegsrat in 1625, and he was appointed as a secret secretary in Istanbul
during the ambassadorship of Hans Ludwig von Kuefstein in 1628 in the reign of Murad IV. Then he was considered worthy
of the permanent ambassadorship duty of Habsburg in 1629 by taking over the duty of Ambassador Lustrier. In 1644/1645
he returned to Vienna of his own accord. There he worked as an orient issues expert in the Hofkriegsrat. By virtue of his
successful services, Schmid was given another peerage signed by Ferdinand III on 5 May 1647. Schmid died in Vienna on
12 April 1667.
The final report dated 20 August 1643 of Schmid, that he wrote up about his ambassadorship in Istanbul and
its manuscript is on the Austrian State Archives, includes his impressions about the Sultan Ibrahim and the Grand Vizier
Kemankes Mustafa Pasha at firsthand.