14 - 17

ÇİMEN, Ayşegül
Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Ceza Hukuku: 1858 Ceza Hukukunda Suç-Ceza ve
Hukukî Formalizm
Özellikle Tanzimat’ın ilanından sonra yoğun bir şekilde başlayan reform sürecinde, hukuk sistemi ve imparatorluğu
ihya etmek amacıyla İslam hukuku ve onun uygulayıcısı olan kurumlar yeniden düzenlendi. Tanzimat Fermanı’nda da
üzerinde durulan Ceza Hukuku, bu yasama sürecinin ilk adımıydı. Batı düşünce ve esinlenmelerinin görülebileceği yeni
kanun ve düzenlemelerde, hukukçular reformların Osmanlı geleneğine uyumu konusunda oldukça ihtiyatlıydı. Napolyon
Fransa’sının 1810 tarihli Ceza Hukukunu 1858 Osmanlı Ceza Hukuku için iktibas ederken, İslam Hukuku’na uyumlu olacak
şekilde seçici davrandı.
Osmanlı hukukçuları, Ceza Hukuku metinlerini nasıl değiştirip reform yaptı, İslam Hukuku ve Modern Hukuku
tek bir hukuk sisteminde nasıl mezcetti gibi sorular sunumda ele alınmaya çalışılacak. Bu sorular Osmanlı hukuk düşüncesinde
adalet, suç ve ceza gibi kavramların algılanışı konusunda ipuçları veren resmi hukuk gazetesi Ceride-i Mehakim’den
seçilen bazı davalar ışığında tartışılacak. Yanı sıra, 1858 Osmanlı Ceza Hukuku ve 1810 Fransa Ceza Hukuku’ndan seçilen
bazı maddeler karşılaştırılacak.
Osmanlı Hukuk sisteminin geç on dokuzuncu yüzyılda geçirdiği bu reform süreci, hukukun bağdaştırıcı ve yerel
kültürdeki özellikleri göz önüne alan on dokuzuncu yüzyıl öncesi doğasının aksine, melez, standartlaştırılmış ve hukuki
formalist niteliğini yansıtır. Hukuk sisteminin bu yeni formalist inşası mahkemelerde açık kapı arayan zayıf ve nüfuzlu
gruplar için fırsatlar yarattı. Birinci kaynaklar üzerinden gidildiğinde suç, ceza ve Osmanlı Hukuk sisteminin korumayı
amaçladığı kurban algısının esaslı olmasa da fark edilir bir tonda değiştiği tartışılabilir.
Ottoman Criminal Code in the Nineteenth Century: Crime and Punishment in 1858 Criminal
Code and Legal Formalism
Initiated potently after the proclamation of Tanzimat, Islamic law and its implementing agencies were regulated
with the objective of revitalizing the legal system, as well as the Empire. Criminal law was the first step of this legislation
process as decisively implied in the Tanzimat edict. Although western mentality and inspirations could be seen in the new
codes, Ottoman legal elites paid considerable attention to compatibility of reforms with the Ottoman tradition. Maintaining
the coherence of Islamic law, legal elites borrowed 1810 Napoleonic code of France quite selectively in 1858 Ottoman
criminal code.
How did Ottoman elites change and reform criminal code(s), and how they compounded Islamic rules and the
modern-western law in a legal system are the primary questions I would like to address with my presentation. In doing so,
I will critically analyze chosen court cases from the official newspaper Ceride-i Mehakim which will also shed light on the
perception of justice, crime and punishment in Ottoman legal thought. The selected articles of 1858 Ottoman Criminal
code and 1810 Napoleonic code will also be compared.
This process of reformation reflected the hybrid, standardized and legally formalist nature of the Ottoman legal
system in the second half of the nineteenth century, which is contrary to earlier syncretic and accomodational nature of it.
The formalist construction of the new legal system brought about opportunities for both the weaker and powerful strata
of the society, who were searching for leeway(s) in the courts. Relying on the primary sources, it is possible to argue that
the perception of crime and punishment, and the new victim of the crimes that Ottoman criminal law purposed to save
changed slightly, but not radically.
|77