14 - 17

KALAYCIOĞULLARI, İnan
Osmanlılarda Antropoloji: Ahmed Nebîl ve İnsânin Menşe’î
İnsanın kökenine dair çalışmaların tam bir bilimsel zemine oturması XIX. yüzyılda mümkün olmuştur. Bu konudaki
düşünceleri ve eserleriyle dönemin bilim çevrelerinde öne çıkan isimlerden biri de Ernst Haeckel’dır. 1898 yılında
İngiltere’de düzenlenen Uluslararası Zooloji Kongresi’nde Haeckel’den bir konuşma yapması istenmiş, o da dönemin mevcut
bilgilerinden yararlanarak insanın kökenine dair bir bildiri sunmuştur. Bildiride Haeckel, paleontoloji, karşılaştırmalı
anatomi ve filojenideki gelişmelere dayanarak insanın biyolojik özellikleri, insanın primat takımı içindeki yeri üzerine
değerlendirmeler yapmıştır. Bilim çevrelerinde son derece önemli görülen ve farklı dillere çevrilen bu metin, Ahmed Nebîl
tarafından 1911 yılında “İnsânın Menşe’î Nesl-i Beşer” başlığıyla Türkçeye kazandırılmıştır. Bu tercüme aracılığıyla insanın
kökenine dair son bilimsel gelişmeler Osmanlılara aktarılmıştır. Bu bildiride, “İnsânın Menşe’î”nin Türk antropoloji tarihindeki
yeri ve önemi gösterilmeye çalışılacaktır.
152|
Anthropology in Ottomans: Ahmed Nebîl and İnsânin Menşe’î
The studies about the descent of man could be placed exactly on a scientific ground in the nineteenth century.
Ernst Haeckel was a prominent name in scientific community with his thoughts and studies about the descent of man. He
was requested to make a speech in the International Zoology Congress in England in 1898 and Haeckel made a speech
about the present knowledge of contemporary studies on the descent of man. In his speech, Haeckel made remarks about
the biological characteristics of man and the status of man in the primate order, which was based on the developments of
paleontology, comparative anatomy and phylogeny. The speech, which drew great interest in the scientific community, was
translated to Turkish by Ahmed Nebîl in 1911 with the title of “İnsânın Menşe’î Nesl-i Beşer.” The last scientific progress
about the descent of man was transferred to Ottomans through this translation. In this study, the importance of the translation
of Ahmed Nebîl in the history of Turkish anthropology will be discussed.