14 - 17

ARSLANTÜRK, H. Ahmet
Semiz Ali Paşa’nın Veziriazamlığının İlk Yılına Ait Muhasebe Defteri
Kanuni Sultan Süleyman döneminin son veziriazamlarından olan Semiz Ali Paşa veziriazamlık görevinde yaklaşık
dört yıl kalmıştır. Bu görev süresince tarihin önemli bir kesitine şahitlik ederken aynı zamanda tarihî bir aktör olarak
da dönemine önemli katkılar sağlamıştır. Çalışmada Osmanlı klasik döneminin (erken modern dönem) önemli temsil(ci)
lerinden olan Ali Paşa’nın veziriazamlığı ve öncesindeki hayatı/kariyeri hakkında bilgiler verilecek ve değerlendirmeler
yapılacaktır. Bununla birlikte çalışmanın ana temasını Ali Paşa’nın veziriazamlığının ilk yılı hesaplarını içeren muhasebe
defteri incelenecektir. Siyakat hatla tutulmuş olan bu muhasebe defteri paşanın gelir ve giderlerini içermekle birlikte alınan
peşkeşlerden, dağıtılan hediye ve in‘amlara, elçi kabullerine, borç-alacak ilişkilerine, muhtelif devlet işlerinin tarafından
nasıl fonlandığına vb. kadar dönemin bazı önemli olaylarına şahitlik edecek muhtevaya sahiptir. Defterde paşanın kapı
halkı ve hizmetlilerinin bir listesi ve günlük ücretleri de yer almaktadır.
Yapılacak çalışma ile 16. yüzyılın önemli aktörlerinden olan Semiz Ali Paşa’nın dönemi hakkında yeni bulgular
elde edilmeye çalışılacaktır. Çalışma kapsamında incelenecek muhasebe defteri yapılacak sunumun ikinci kısmını oluşturacaktır.
Defterden hareketle paşanın ekonomik durumu ve gelir-giderleri konusunda bilgiler verilecektir. Bununla birlikte
defterdeki verilerin düzenli şekilde tablolanıp anlamlı ve daha çarpıcı şekilde sunulması amaçlanmaktadır. Bu dönem için
bu kadar düzenli şekilde tutulmuş bu çeşit defterlerin neredeyse yokluğu, incelenecek bu muhasebe defterini oldukça istisnaî
(birçok açıdan belki de tek) kılmaktadır. Ali Paşa özelinde tutulmuş olan bu muhasebe defteri sadece bir görevliye ait
veriler içeriyor gibi bir intiba bırakıyorsa da kayıt altına alındığı dönem hakkında çok kıymetli bilgiler vererek önemli bir
tarihî örneklemeyi temsil etmektedir.
26|
An Account Register Dated to the First Year of Semiz Ali Pasha’s Grand Vizierate
Semiz Ali Pasha held the office of Grand Vizier almost four years during the end of Süleyman the Lawgivers’
reign. He was not only a first-hand observer to the significant affairs of his period, but was also active in shaping them to the
some extend. This study aims to examine the career of Ali Pasha, both before and after his appointment as the grand vizier,
in the context of the Ottoman Classical Period. The examination of an account register dated to the first year of Semiz Ali
Pasha’s Grand Vizierate will also constitute a major part of this study. Written in Siyakat script, the register includes the
revenues and the expenditures of the Grand Vizier, the records of all the gifts given and received, the audiences with foreign
ambassadors, the credit relations and the funding of various state affairs, all of which were scrupulously recorded in detail.
The register also contains a list of Semiz Ali Pasha’s household members and servants and their daily wages.
A detailed analysis of the account register will constitute the second part of this study and will provide us new
findings concerning Semiz Ali Pasha’s time. The inputs on revenues and expenditures in the register will help us to evaluate
the financial status of Semiz Ali Pasha as the Grand Vizier. With the help tables, this study will try to present the data in the
register in a systematic and meaningful manner. The lack of detailed and regularly kept registers for this period makes the
Semiz Ali Pasha’s account register a unique record worthy of attention. The register does not only provide us information
on Ali Pasha’s life and career, but also constitutes an important source for his period.