14 - 17

CAN, Mine
Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Deri Üzerine Yapılan İşlemeler
Osmanlı İmparatorluğu döneminde saray ve çevresi için yapılan işlemeler, kullanılan malzeme açısından incelendiğinde
oldukça ilgi çekicidir. İşlemelerin zemininde çok değerli kumaşların yanı sıra deri kullanımı yaygındır. Deri
üzerine yapılan işlemelerde altın ve gümüşten çekilen çok ince metal iplikler yaygın şekilde kullanılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu
döneminde saray atölyelerinde sadece altın işlemeciliği yapmakla sorumlu “zerduz” adı verilen işlemeciler görev
yapmıştır. Deri üzerine yapılan işleme teknikleri arasında en yaygın olanları; dival işi, kordon tutturma, aplike ve sarmadır.
Bazı işlemeli deri örneklerde, metal ipliklerin yanı sıra ipek ipliklerin de kullanıldığı görülür. İşlemelerde kullanılan derinin
ve metal ipliklerin inceliği, sadece işleme sanatının değil, dönemin diğer el sanatlarındaki yüksek işçilik başarısının da bir
göstergesidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde deri en fazla giyim eşyaları, çizme ve ayakkabı yapımında, yoğun olarak
da ordunun giyim, koşum ve eğer takımları gibi gereksinimlerini karşılamak için kullanılmıştır. Dönemin moda anlayışına
göre, Türk süsleme sanatına ait desen ve işlemelerle süslenmiş ince işçilik eseri bu örneklerden pek çoğu bugün yerli ve yabancı
müzelerde sergilenmektedir. Bu kapsamda bildiride, müzelerde bulunan eserlerden örnekler verilmiş ve Osmanlı İmparatorluğu
döneminde deri üzerine yapılan işlemelerin teknik ve estetik özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi sunulmuştur.
58|
Embroideries on Leather during Ottoman Empire
The embroideries of Ottoman Empire period for the palace and its surroundings are quite interesting when they
are analysed in terms of the materials used. On the base of the embroideries, the usage of leather is common as well as very
valuable fabrics. Thin Metal threads by gold and silver are used extensively in the embroideries embroidered on leather.
During Ottoman Empire period, “zerduz” called embroidery artists who were only responsible for making gold embroidery
had served in the palace workshops. The most common ones among the embroidery techniques used on leather are; dival
work, cord fastening, applique and winding. In some leather embroidery samples, it is seen that silk thread is used as well as
metal thread. The fineness of the leather and the metal threads used in embroideries, is not only and indication of achievement
of embroidery art, is also an indication of the high crafting achievements in other crafts of the period. During Ottoman
Empire period, leather was used mostly in clothing, boot and shoe making, and mainly to meet the requirements in
military such as clothing, harness and saddle pack. Many of these samples as fine craftsmanship work decorated according
to the period’s fashion sense with patterns and embroideries of Turkish decorative art, are today exhibited in the domestic
and foreign museums. In a statement in this regard, the examples of the works in the museum are given and detailed information
about the technical and aesthetic features of the embroideries made on leather during the Ottoman Empire period
is presented.