14 - 17

TAN, M. Nedim
Minhâcü’l-Fukarâ’da İsmail Ankaravî’nin Klasik Tasavvufî Mirası Değerlendirme Biçimi
İsmail Ankaravî, tasavvufî hafızanın önceki dönemlerde ortaya koyduğu kavramsal birikimi yeniden okumaya
tabi tutmasıyla öne çıkan sûfîlerdendir. Onun Mevlevîlik tarihindeki yeri tasavvufî metinleri sunuşundan bağımsız düşünülemez.
Bu tebliğde İsmail Ankaravî’yi XVII. yüzyıl Osmanlı dünyası için orijinal bir sentez olma niteliği taşıyan Minhâcü’l-Fukarâ’sı
bağlamında değerlendireceğiz. Minhâcü’l-Fukarâ her şeyden önce Mevlevî dervişleri ve muhibleri için
yazılmış olsa da eserin tasavvufun mâhiyetine ve tarikat âdâbının muhtevâsına ilgi gösteren her muhataba dönük bir telif
maksadı vardır. Bu eserinde Ankaravî, Mevlevî sülûkünü ve ideallerini tasavvufun tarihî mirasıyla irtibatlandırmakta, süregelen
tarikat faaliyetlerinin yerel bir özellik taşımayıp yaslandığı geçmiş üzerinden evrenselleştiğini ortaya koymaktadır.
Ankaravî fikirlerini ortaya koyarken tasavvuf tarihinde gelişmiş farklı tavırların ve temsilcilerin eserlerini özellikle Mesnevî
bağlamında bir araya getirmekte, bir yandan İbnü’l-Arabî çizgisini konuların içine katarken diğer yandan Ebû Hafs
Sühreverdî ve İbn Atâullah el-İskenderî gibi müellifleri de kullanarak çok yönlü bir metin inşâ etmektedir. Ayrıca eserin
son bölümünü müstakilen Herevî’nin Menâzil metnine tahsis etmesi ve Menâzil’i mümkün olduğunda Mesnevî ile irtibatlandırması
eserin en orijinal taraflarındandır.
240|
Ismā‘īl Ankarawī’s Evaluation of the Classical Sufi Legacy in His Minhāj Al-Fuqarā
Ismā‘īl Ankarawī is among the prominent sufis who reevaluated and reread the conceptual legacy produced by
the sufi tradition. One cannot conceive of his prominent place in the history of Mawlawī order without considering the way
of his reception of sufi texts. We will evaluate him in the context of his Minhāj, which proves itself as an original synthesis
for 17th century Ottoman world. Despite having been authored for a primary audience of Mawlawī dervishes and non-initiate
followers, Minhāj has a perspective of implied readers consisting of anyone who is interested in the nature of sufism
and manners of tariqah. Ankarawī, in his Minhāc, makes an organic link between the Mawlawī spirituality and ideal with the
historical legacy of Sufism. In so doing, the author proves that the ongoing activities of tariqah have in no way local qualities,
but, on the contrary become universal through previous legacies that feed such practices. In reconstructing his ideas,
the author brings the representatives of different prominent dispositions developed in the history of sufism in the context
of Masnawī; inviting Ibn Arabī school of thought in his discussions of various issues on the one hand; and, on the other, he
utilizes authors such as Abū Hafs Suhrawardī and Ibn Atāullah el-Iskenderī. In this way, he reconstructs a sophisticated and
versatile text. In addition, the author devoted the last chapter of his book to Harawī’s Manāzil and puts a thorough effort to
connect the latter text with Masnawī; this fact proves itself to be one of the most original dimensions of the Minhāj.