14 - 17

BAŞ, Mehmet Şamil
Osmanlı Edebiyatında İnsan Tasavvuru: Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediyye’sinde
İnsan-ı Kâmil
İslam medeniyetinin Osmanlı kültüründeki önemli yapı taşlarından biri olan mevlid ve siyer geleneğinin en hacimli
ilk manzum Türkçe eseri Yazıcıoğlu Mehmed’in Kitâbu Muhammediyye fî Na’tı Seyyidi’l-Ȃlemîn Habîbillâhi’l-A’zam
Ebi’l-Kâsım Muhammedü’l-Mustafâ adlı eseridir. Eser, geleneğimizde kısaca Muhammediye adıyla anılmaktadır. Osmanlı
toplumunun hem avam tabakasına hem de havassa hitap etmesi açısından bu eserin halkın üzerinde önemli bir yeri vardır.
Dokuz bin beyitlik hacimdeki Muhammediye’de işlenen konulardan biri de insan kavramıdır. Bu tebliğ, yaratılış, siyer/mevlid
ve kıyamet başlıkları altında da incelenebilen Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediyye adlı eserinde insan tasavvuruna
dair bilgi, vurgu ve izlenimleri Hazret-i İnsan’dan İnsan-ı Kâmil’e doğru bir akış içinde bir araya getirmeyi hedeflemektedir.
Yazıcıoğlu’nun beyitleri Hazret-i İnsan ve İnsan-ı Kâmil kavramları bağlamında tahlilî açıdan okunup değerlendirilmiş ve
asırlar boyunca Osmanlı toplumunun zihnî derinliğinin oluşmasında önemli katkıları olan Muhammediyye’de örneklenen
insan tasavvuru insan-ı kâmil kavramı çerçevesinde ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır.
40|
Thought of Human Being in Ottoman Literature: Perfect Human Being
(Insan-i Kamil in Muhammadiyye of Yazicioglu Mehmed)
Kitâbu Muhammediyye fî Na’tı Seyyidi’l-Ȃlemîn Habîbillâhi’l-A’zam Ebi’l-Kâsım Muhammedü’l-Mustafâ, written
by Yazıcıoğlu Mehmed, is the first and most comprehensive poetical book in Turkish which is also the main building block
in Mewlid and Siyar tradition of Islamic civilization. It is shortly known as Muhammediye in our tradition. This work has
an important impact on the folk because of its nature of being able to address both common people and elites of Ottoman
society. One of the topics covered in Muhammediye which consists of nine thousand couplets is concept of man. This paper
aims to gather all information, emphasis and impression of imagination of the concept of man in Yazıcıoğlu Mehmed’s
book Muhammadiyye, which can also be studied under the topics of siyar/mewlid and doomsday, through ‘From Hazret-i
Insan to Insan-i Kamil’ approach. The couplets of Yazıcıoğlu is reviewed and analyzed in concept of ‘From Hazret-i Insan to
Insan-i Kamil.’ It has been also studied to unfold the concept of man in aspect of insan-i kamil sampled in Muhammadiyye
which has vast impact in building the horizon of the vision of Ottoman civilization.