14 - 17

ŞAHİN Havanur-DEMİR Mustafa
Son Dönem Osmanlı Yetimhanelerine Bir Örnek: Bebek Darüleytamı
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde cereyan eden 93 Harbi, Balkan Harbi ve Birinci Dünya Harbi sadece
kaybedilen toprakları değil; bir milyonu aşkın insanın şehit olması, mülteci göçü, bir yandan da yetim kalan çocukların
himayesi sorununu gündeme getirmiştir. 1914 yılında kurulmaya başlanan ve yetimhane, yetimler evi ya da öksüzler yurdu
anlamına gelen “darüleytamlar“ ülkenin kimsesiz ve çaresiz çocuklarını meslek hayatına hazırlamak amacıyla devlet tarafından
açılmış şefkat ve terbiye kurumlarıdır. Şehit çocuklarını, Balkan Harbi’nden sonra göçen mahrum ve yetimleri himaye
edip, barındırmak, eğitmek ve bir zanaat öğretmek; darüleytamların; onları geleceğe hazırlamak amacında olduğunu
da göstermektedir. Darüleytamlar; faaliyet gösterdiği süre içinde bir sosyal devlet kurumu olmaktan daha çok, son dönem
siyasi, sosyal, ekonomik ve birçok açıdan Osmanlı Devleti son dönemine ışık tutmaktadır.
Darüleytamların faaliyet gösterdiği 1927 yılına kadar özellikle İstanbul’daki bazı darüleytamlar daha fazla önem
kazandı. Bunlardan Bebek Darüleytamı’nı önemli kılan, ilk açılan kurum olmasından dolayı kurumların açılışından kapatılışına
kadarki süreci takip etmeye olanak vermesidir. Merkezdeki bu kurum ayrıca genel manada kurumların işleyişi
konusunda malumat edinilebilecek zengin bir arşiv kaynağına sahiptir. Bu arşiv belgeleri bize kurumun merkezden nasıl
idare edildiğini de göstermesi bakımından önemlidir.
232|
An Example of the Last Term Ottoman Orphans’ Home: Bebek Dar al-Aytam
The events such as 93 War, Balkans War and World War I that happened at the last term of the Ottoman Empire,
not only did mention the lost territory, but also it brought up the problems like killed a million people, refugees, and especially
the protection of the orphaned children. Dar al-Aytams are institutions that started to establish in 1914 and meant
orphanage, and orphans home, in order to prepare the country’s orphaned and desperate children’s career. The goals of dar
al-aytam such as to host the martyrs’ children, deprived people and orphans which had immigrated after the Balkans War,
to educate and teach a craft, have showed that they have plans to prepare the children for the future. During the period
when they operate, dar al-aytams have been more than a social state and at the same time, they have kept the light on many
aspects of the last term Ottoman Empire developments such as the recent political, social and economic.
Especially other dar al-aytams in Istanbul had become much more important until 1927 the date when the daruleytams
operated. The reason why the Bebek dar al-aytam are so important among them is as a result of being the first
institution, it provide an opportunity to follow the period of institutions from opening time to closing time. In general,
these institutions at the heart of the country have rich archive sources which are available to get information about their
functions. Meanwhile these archive documents are incredibly important as they show how these institutions can be managed
from the center of the country.