14 - 17

ÇAKIR, İbrahim Etem
Karahisar-ı Şarkî Kazası’nda İdarî ve Askerî Yapı: 1485-1643
1473 yılında Otlukbeli Savaşı’yla Osmanlı idaresine katılan Şebinkarahisar, Osmanlı idarî taksimatı çerçevesinde
Karahisar-ı Şarkî Sancağı’nın yönetim merkezi olmuştur. Sancak 1485 yılına ait ilk tahrîr defterinde 14 nahiyeden oluşmaktadır.
1520 tarihli ikinci tahrirde Karahisar-ı Şarkî adıyla Sivas Vilâyetine bağlı bir kaza olarak kaydedilmiştir. I. Süleyman’ın
hükümdarlığı zamanında Erzurum Beylerbeyliği’ne bağlı sancak statüsü kazanmıştır. 1547 tarihli tahrîr defterinde Karahisar-ı
Şarkî Sancağı’na bağlı kazalar arasında Karahisar-ı Şarkî (merkez kazâ), Koyluhisar, İskefsir, Bayramlu, Bazarsuyu
Kazaları yer almıştır. II. Selim dönemine ait tahrîrde bahsedilen idarî yapı devam etmiştir. 1613 tarihli defterde ise nahiye
esasına göre idarî taksimat düzenlenmiş, Karahisar merkez nahiyesi dışında; Şiryan, Mindaval, Eliğe, Alucara, Menteşe,
Gavezid, Emlak, Akşehirabad, Suşehri, Koyluhisar, Hasangeriş, Yemlü, Firuz, Naiblü, Sisorta ve Şahneçimeni şeklinde 16 nahiye
yer almıştır. 1643 tarihli mufassal avârız defterinde Karahisar-ı Şarkî Kazası’na bağlı nahiye sayısında azalma meydana
gelmiştir. XVII. yüzyılın başlarında meydana Celalî ayaklanmaları dolayısıyla bölge nüfusunun azaldığı ve bundan dolayı
idarî teşkilatlanmada bazı değişikliklerin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu bildiride tahrîr ve mufassal avârız defterlerine göre Karahisar-ı Şarkî Kazâsı’nın idarî ve askerî yapısı hakkında
bilgilere yer verilecektir.
66|
The Administrative and Military Structure in the Kaza of Karahisar-ı Şarkî: XVI th -XVII th Century
Şebinkarahisar, which joined the Ottoman administration with the Battle of Otlukbeli in 1473 came to be the administrative
center for the sanjak of Karahisar-ı Şarkî within the frame of the Ottoman administrative division. It consists
of 14 nahiyes according to the first tahrir record books of the year 1485. In the second tahrir record book of 1520, it was
registered as a kazâ of the vilayet Rûm under the name of Karahisar-ı Şarkî. During the reign of Suleiman I, it gained sanjak
status within beylerbeylik of Erzurum. According to the tahrir record book of 1547; among the kazâ within the borders of
Karahisar-ı Şarkî are Karahisar-ı Şarkî (the central kazâ), Koyluhisar, İskefsir, Bayramlu, and Bazarsuyu. The administrative
structure stated in a tahrir record belonging to the reign of Selim II continued; whereas, in a book dated 1613, the administrative
division was organized in accordance with the principle of nahiye and except for the central Karahisar nahiye, 16
nahiyes were Şiryan, Mindaval, Eliğe, Alucara, Menteşe, Gavezid, Emlak, Akşehirabâd, Suşehri, Koyluhisar, Hasangeriş,
Yemlü, Firuz, Naiblü, Sisorta and Şahneçimeni. According to the detailed avarız book dated 1643, a decrease took place in
the number of nahiyes under the kazâ of Karahisar-ı Şarkî. Due to the Jelali Revolts during the early 17 th century, it can be
understood that the region’s population decreased and several amendments were made in the administrative organization
for this reason. This paper will mention information related to the administrative and military structure of the kazâ of Karahisar-ı
Şarkî shall be provided according to the tahrir and avarız books.