14 - 17

BOZKURT, Fatih
XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul Bakkalları
Osmanlı zanaatkârları üzerine yapılan çalışmaların sayısı 1980’li yıllardan itibaren artmış olmakla birlikte, alana
ilişkin literatürün istenilen düzeye eriştiği söylenemez. Mevcut çalışmalar geniş Osmanlı coğrafyasındaki üretim ve ticaret
hakkında bilgi birikimine katkı yapmakta; ancak gerek coğrafî gerekse dönemsel olarak Osmanlı esnaf tarihi çalışmalarında
büyük boşlukların varlığını ortadan kaldırmamaktadır. Kahire, Halep, Şam, Bursa, Selanik gibi Osmanlı sınırlarını
da aşan ticaret ağlarının içinde yer alan şehirler araştırmacıların ilgisini nispeten daha fazla çekmiştir. İmparatorluğun
siyasî ve ekonomik merkezi olan İstanbul ise, akademik incelemelere konu olmak bakımından da rakipsiz bir konumdadır.
Bu özelliğine rağmen, birkaç istisna dışında, Osmanlı başkentinin esnaf grupları üzerine dahi monografik araştırmaların
henüz yapılmadığı düşünülürse, alanın mevcut durumu daha iyi anlaşılır.
Bu tebliğ, İstanbul bakkallarını ele almakta, dönem olarak 18. yüzyılın ikinci yarısını kapsamaktadır. Başkentin
sayıca en kalabalık meslek gruplarından birini meydana getiren bakkal taifesi hakkında müstakil bir inceleme tespit edilememiştir.
Hâlbuki İstanbulluların en temel ihtiyaçlarını tedarik eden, şehrin her bir köşesinde asırlarca hizmet vermiş
bakkallara dair bir inceleme sadece belli bir meslek örgütünü ele almakla sınırlı kalmayacaktır. Osmanlı halkının tükettiği
gıda maddeleri hakkında en derli toplu malumatın bakkallar üzerinden elde edilmesinin mümkün olduğu ifade edilebilir.
Bu yönüyle Osmanlı beslenme kültürü, başkentin iaşe ağı, İstanbulluların tüketim kalıpları gibi farklı bağlamlarda ilgili
verilerin değerlendirilmesi imkân dâhilinde görünmektedir. Bunlara ek olarak, çok çeşitli malların alım satımını gerçekleştiren
bakkalların değişik esnaf gruplarıyla ya temas halinde olduğu ya da belgelere daha sık yansıdığı kadarıyla karşı
karşıya geldiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bakkalları merkeze alan bir çalışma, kaçınılmaz olarak diğer esnaf örgütlerini
de belli düzeyde içeren kapsamlı bir esnaf tarihi incelemesi olmaya aday görünmektedir.
Grocers in the Second Half of the 18 th Century Istanbul
The amount of studies on the Ottoman craftsmen still is not sufficient even though their number has been
increased since the 1980s. Present studies are making contribution to knowledge about production and trade in the vast
Ottoman geography; but there are still untouched spaces on both geographical and periodical aspects of studies on the
history of the Ottoman craftsmen. Some cities, like Cairo, Aleppo, Damascus, Bursa and Thessaloniki that were within a
commerce network broader than the borders of the Ottoman Empire have been aroused relatively less interest in the eyes
of researchers. On the other hand, Istanbul, political and economical capital of the empire, has an unrivalled place in terms
of academic studies. However, there is no any monographic research regarding the groups of craftsman in the Ottoman
capital and this shows the current situation of the area.
This paper is about the grocers of Istanbul and comprises the second half of the 18 th century. Grocers are one
of the largest in number of occupational groups in Istanbul but no research could have been found about them. However,
grocers, the suppliers of the most basic needs of Istanbulites, have been provided service for centuries on every corner of
the city and a research about them won’t be limited with a certain occupational group. It can be stated that grocers provide
the most compact information about foods consumed by the Ottoman people. From this aspect, data that are related with
various contexts like the Ottoman food culture, food network of the capital and consumption patterns of the Istanbulites
can be seen within the bounds of possibility. In addition to these, it is understood that grocers, traders of a large variety of
products, are either in contact with varied occupational groups or come across with them as it was reflected on documents
more frequently. Therefore, a study mainly about grocers is seen as a candidate to be an extensive history of craftsmanship
which also includes other occupational groups to a certain extent.
|53