14 - 17

ÇELİK, Gözde
İstanbul Suriçi’nde Şehremâneti Binaları
İstanbul Şehremâneti İdaresi, İstanbul Belediyesi’nin çekirdeğini oluşturan kurum olan İhtisab Nezareti yerine,
modern şehir hizmetlerinin uygun biçimde yerine getirilebilmesi için, 1855’de kurulmuştur. 1857 tarihli nizamname ile
İstanbul 14 belediye dairesine ayrılmış, Beyoğlu ve Galata bölgelerini kapsayan Altıncı Daire-i Belediye örnek olarak düşünülmüştür.
Paris örneği izlenerek kurulan Altıncı Daire-i Belediye’ye olağandışı gelirler ayrılmış, Beyoğlu’nda Neoklasik
tarzda inşa edilen Belediye Sarayı, Altıncı Daire’nin simgesi haline gelmiştir. Öte yandan aynı tarihlerde, Tarihi Yarımada’da,
Eminönü’nde bulunan Şehremâneti İdaresi’nin kullandığı bina ise oldukça eski ve harap durumdadır. Bu çalışmada,
arşiv belgeleri, resmi yazışmalar, Ayverdi Haritası ve kent tarihine ilişkin çeşitli yayınlar üzerinden, 19. yüzyıl boyunca
Şehremâneti olarak işlevlendirilmesi öngörülen binalar ile kurumun çalıştığı resmi binaların izleri sürülmüştür. Eski kent
merkezinde arzu edilen nitelikte yeni bir binaya kavuşamayan belediye idaresi, bu dönem boyunca birkaç kere farklı binalara
taşınmıştır. Tarihi Yarımada’da bu kuruma özel bir bina inşa edilmediği, mevcut eski konakların kiralanması veya
satın alınması yoluyla Şehremâneti’ne yer tahsisi yapıldığı anlaşılmaktadır. İdari teşkilatlanmanın hızla biçim değiştirdiği
dönem boyunca Şehremâneti’nin görev yaptığı binaların incelenmesi yoluyla kurumun mekânsal konum ve olanaklarının
bir portresi ortaya konmaya çalışılmıştır.
Şehremaneti Buildings in the Old Walled City of Istanbul
The Istanbul Şehremaneti Administration was established in 1855 to carry out modern city services properly in
place of the Ministry of İhtisab which constituted the core of Istanbul Municipality. With the ordinance dated 1857 Istanbul
was divided into 14 municipal administration offices, and the Sixth Municipal District involving Beyoğlu and Galata
districts was taken as an example. The Sixth Municipal District which was established taking as example of Paris was
allocated extraordinary funds, and the City Hall which was constructed in the Neoclassical style in Beyoğlu has become
the symbol of the Sixth Office. On the other hand, on the same dates, the building used by the Şehremaneti Administration
in Eminönü in the Historical Peninsula was considerably old and worn-out. In this study, the official buildings which
the institution worked in and other buildings projected to function as Şehremaneti during 19 th century have been traced
through the archive documents, government correspondence, Ayverdi’s Map and various publications regarding the city
history. The municipal administration which had not got an opportunity to have a new building in desirable features in the
old city center moved to different buildings several times throughout this period. It is understood that no specific building
was constructed for this administration and old existing mansions were allocated to the Şehremaneti by means of leasing
or purchasing. In the period when the administrative organization was rapidly remodeling, having examined the buildings
the Şehremaneti officiated, it is set forth a portrait for spatial location and facilities of the administration.
|69