14 - 17

YURDAKUL, İlhami
Şeyhülislamlar Silsilesinin Son Büyük Zengini Mekkizade Mustafa Asım Efendi’nin Muhallefatı
Osmanlı idarî sisteminde büyük-küçük bütün âmir ve memurların muayyen ve gayrimuayyen veya sadece gayrimuayyen
gelirleri vardı. Bu gelirlerin özellikle üst düzey idarecilere tahsis periyodu, çoğu zaman o memuriyetlerin önem
ve itibarının yükseliş seyrine paralel olurdu. Tanzimat öncesi devrin şeyhülislamları genel olarak ilmiye aristokrasisinden
gelen kişilerdi. Böyle bir aileye mensubiyet devlet idare ve görgüsü ile bu işleri idare edebilecek kadar zenginlik demekti.
Şeyhülislamların malları diğer ilmiye mensupları gibi belli şartlar dışında müsadere edilmezdi. Bu da servet
birikiminin kuşaktan kuşağa aktarımı anlamına gelirdi. Tanzimat’tan sonra ise düzenli maaş sistemine geçilmesi ve yeni
bürokratik sistemin gereği olarak diğer memuriyetlerde olduğu gibi şeyhülislâmlarının gelir düzeyi de her geçen gün biraz
daha zayıfladı. 1846 yılında Mekkizade’nin 2 eşi ve akrabaları bulunmasına rağmen çocuksuz olarak öldüğü ve varisi bulunmadığı
gerekçesiyle mal varlığına hazine doğrudan varis oldu.
Bu çalışmada geleneksel sistem şeyhülislamlarının son halkası olan Şeyhülislam Mekkizade Mustafa Asım Efendi’nin
defni ve muhallefatının yazımı, taksimi ve tahsisi üzerine detaylı bir araştırma yapılacak, ardında da bazı ilmiye ve
devlet ricalinin servet birikimleriyle kıyaslanarak genel bir sonuca varılacaktır.
Heritage of Mekkizade Mustafa Asim Efendi, Last Wealthy of Şeyhülislam Range
All chiefs and officers at every level in Ottoman administrative system had certain and precarious incomes or
only precarious incomes. Allocation period of those incomes especially to executives was mostly parallel to rising process
of their significance and prestige. Şeyhülislams before Tanzimat Reform Era were generally among people from ilmiye aristocracy.
Belonging to such a family meant a wealth to afford their duties with administrative ethics.
Belongings of şeyhülislams could not be escheated off the exceptions in contrary to other ilmiye members. Therefore
their fortune was inherited from generation to generation. However, after Tanzimat reform era following regular salary
system and new bureaucratic system level of income of şeyhülislams decreased day by day as other officers’. In 1846 when
Mekkizade passed away treasure inherited his wealth directly on the grounds that he died without sons and daughters and
had not successors although he had two wives and relatives.
In this study a research regarding burial of Şeyhülislam Mekkizade Mustafa Asım Efendi, last ring of şeyhülislams
of conventional system and portion and allocation of his heritage will be analyzed elaborately and his heritage will be
compared to fortunes of several ilmiye and state members.
|283