14 - 17

CAKA, Eduart
Şehirlerin Gelişmesinde Vakıfların Katkısı: Arnavutluk Örneği
Osmanlı İmparatorluğu yaklaşık beş asır boyunca üç kıtayı kapsayan bir coğrafyayı idare etmiş ve yirmiye yakın
etnik yapının huzurlu olarak bir arada yaşamasını mümkün kılmıştır. Osmanlı idaresi altında asırlarca yaşayan etnik
unsurlar için gerek Balkanlar’da gerekse Arnavutluk’ta yeni kurumlar tahsis edilmiş ve yeni uygulamalar getirilmiştir. Yönetimde,
sosyal hayatta, ekonomide, sanatta, eğitimde ve diğer birçok alanda imparatorluğun mevcut olduğu her yerde
kayda değer gelişmeler yaşanmıştır. Osmanlıda, özellikle sosyal hayatın gelişmesinde çok önemli hizmet veren kurumların
başında şüphesizce vakıflar olmuştur.
Araştırmacılar Osmanlı döneminde her sancakta bine yakın vakfın bulunduğunu ifade etmiştir. Günümüze kadar
ulaşan vakıflara rastlamasak da söz konusu kurumların Arnavutluk coğrafyasında da yaygın olduğunu arşiv belgelerinden
öğrenmekteyiz. Arnavutluk devlet arşivlerinde bulunan dokümanların büyük kısmını XVII. asrın sonları, XVIII. ve
XIX. asırları oluşturmaktadır. Yine XVI-XVIII. yüzyıllarında Arnavutluk’ta önemli şehirlerin kurulduğunu ya da geliştiğini
görüyoruz. İşkodra, Ergiri, Avlonya, Elbasan, Berat bu hususa örnek teşkil etmektedir. Zikredilen şehirlerin gerek altyapı
anlamında gerekse sosyal hayatın gelişmesinde en önemli katkıyı vakıflar vermiştir. Arnavutluk devlet arşivlerinde bulunan
çok sayıda vakfiye, vakıfların çeşme, okul, köprü, camii gibi sosyal hayata hizmet veren kurumların inşa etmesindeki
katkısını açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
|57