14 - 17

BÜKE, Sümeyye Hoşgör
Tereke Kayıtları Işığında On Yedinci Yüzyılda Galata’da Osmanlı Entelijansiyasının
Servet Birikimi
Tereke kayıtları, en temel tanımıyla ölen kişilerin geride bıraktıkları taşınır ve taşınmaz tüm mal varlıklarıyla
birlikte borçlarını ve alacaklarını içeren miras kayıtlarıdır. Bu tür belgelerin tarihçiler tarafından günümüzde arşiv malzemesi
olarak kullanılıyor olması şüphesiz Osmanlı’daki gündelik yaşamı anlamaya yöneliktir. Bu çalışma da aynı doğrultuda
Galata’da yaşamış ve hayatını kaybetmiş olan entelijansiya olarak adlandırdığımız bir grubun gündelik yaşamını anlamlandırmayı
amaçlamaktadır. Çalışmada entelijansiyanın ayrı bir grup olarak ele alınması Osmanlı’da unvan kullanımına
getirilmiş eleştirilerden kaynaklanmaktadır. Bugün bazı araştırmacalar hala belgelerde geçen unvanların kişinin müdahil
olduğu grubu net bir şekilde belirttiğini düşünse de son zamanlarda yapılmış çalışmalar aynı kişinin farklı gruplara ait
unvanlarla farklı zamanlarda kayıt altına alınmış olabileceğini savunmaktadır. Dolayısıyla çalışmada Efendi, Çelebi gibi
geleneksel olarak ulema sınıfı mensupları olarak tasnif edilen fakat yeni çalışmalardaki veriler de göz önünde bulundurulduğunda
netliğini kaybeden unvanların yarattığı karmaşaya mahal vermemek adına entelijansiya olarak adlandırılmış bir
grup üzerinde çalışılmıştır. Amaç Galata’da yaşamış ve on yedinci yüzyılın ikinci yarısında bu bölgede hayatını kaybetmiş
Osmanlı entelijansiyasının mal varlıklarını niteliksel ve niceliksel olarak diğer grupların mal varlıklarıyla kıyaslamak suretiyle
Osmanlı şehirlerinde yaşamış entelijansiyanın materyal dünyasına dair bir kanıya ulaşabilmektir.
56|
In the Light of the Tereke Registers the Accumulation of Wealth among the Ottoman
Intelligentsia in Seventeenth Century: The Galata Example
Tereke registers are one of the main archival documents concerning the socio-economic life in the Ottoman Empire.
These registers contain the list of the moveable and unmovable properties of the deceased person beyond the personal
dues and debts. Therefore the use of these registers in Ottoman history studies is clearly an attempt to understand the
daily lives of the people in the Ottoman Empire. In the same venture, this study is also an attempt to understand the daily
lives of the intelligentsia group who lived and died at Galata district during the second half of the seventeenth century.
The reason why to choose the term intelligentsia rather than the ulema is related to the current studies which enable us
to see the variable use of the titles throughout the Ottoman history. Although rooted tendency claims that titles obviously
demonstrate the classes that people participated some current approaches seem more critical to the indication of the titles
and a priori groups. They claim that it is possible to find the same person with different titles in the archival documents.
Consequently in order to avoid the potential confusions of the registers, for this study, titles as efendi and çelebi which are
traditionally classified within the ulema, picked and analyzed under the more general term intelligentsia. The aim of this
study is to draw a general framework for the daily material lives of the urban intelligentsia of the Ottomans by utilizing the
tereke registers of Galata district.