14 - 17

ÖZDEMİR, Merve
Fetva Mecmuaları Işığında Osmanlı’da Tıp
Osmanlı dönemine ait klasik fetva mecmuaları, döneminin tıbbi birikimine, sağlık standartlarına ve tıbbi pratiğine
dair kayda değer bilgiler içermektedir. Bu eserlerde Osmanlı toplumunun günlük hayatta karşılaştığı tıbbi sorunları
ve din adamlarının bunlara karşı tutumlarını yansıtan pek çok fetvaya dağınık halde ve çeşitli başlıklar altında rastlanmaktadır.
Hekimlik mesleği, hekim ücretleri, hekim hataları durumunda tazmin, hastanın hak ve sorumlulukları gibi meslek
ahlakı ve mesleki düzenlemelerin yanı sıra hastalıklar, haramla tedavi, hatalı tedavi, ameliyat, alternatif tıp, aşı, dağlama,
çocuk düşürme, mumyalama, kadavra, dövme yaptırma gibi hususlarda gelen sorular ve bunlara verilen cevaplar da ilgili
eserlerde yer almaktadır. Bu çalışmada 16. ve 19. yüzyıllar arasında derlenmiş Osmanlı dönemine ait temsil gücü yüksek
bazı fetva eserleri incelenmektedir. Bu bağlamda çalışmamızda Osmanlı tıbbı ve fetvalarının karşılıklı etkileşiminin ortaya
konulması hedeflenmektedir. Bu amaçla ilgili eserler taranmak suretiyle malzemeler ortaya konduktan sonra tıp tarihi ve
klasik fıkıh kaynaklarından da yararlanılarak fetvalar yorumlanıp analiz edilecektir. Böylece çalışmamız klasik Osmanlı
fetva mecmualarındaki tıbbi fetvaları derli toplu halde sunması itibariyle tasviri; bu fetvaları Osmanlı tıp ve hukuk tarihi
açısından tahlil ederek incelemesi açısından ise analitik bir çalışmadır.
Ottoman Medicine in the Light of Fatwa Journals
Ottoman fatwa (religious verdict) journals contain significant information regarding medical fund of knowledge,
health standards and medical practice of their time. In these works, one can discover -easily but in disorganized ways and
under several titles- numerous of fatwas which reflect daily medical challenges of Ottoman society and attitudes of ulama
(scholars) toward these medical issues. One can also find fatwas about professional ethics and arrangements in these works
such as profession of medicine, medical fees, compensation of malpractice, patient rights and responsibilities as well as
questions and answers related to illnesses, treatment with forbidden materials, malpractice, surgical operations, alternative
medicine, vaccine, cauterization, abortion, mummification, corpse, tattoo etc. I research some outstanding Ottoman
fatwa journals belong to between 16th and 19th centuries. In this regard, the aim of this work is to present the interplay of
Ottoman medicine and Ottoman fatwas. Therefore, I interpret and analyze the fatwas benefiting from medical history and
classical fiqh (Islamic jurisprudence) books. Although my research is descriptive due to it presents medical fatwas tidily in
classical Ottoman fatwa journals, it also an analytical work with its analyzing the fatwas from the point of Ottoman history
of medicine and law.
|201