14 - 17

YAŞAR, Ahmet
Mekân ve Yabancı: 18. Yüzyıl İstanbul’unda Bir Handa Tek Başına Ölmek
Osmanlı İstanbul’unda müdavimlerine konaklama ve çeşitli ticari imkânlar sunan şehir içi hanları, aynı zamanda
bazı ‘yabancı’lar için dünyanın terk edildiği yerlerdi. Şehirde yabancı olarak yaşayan bir han sakini han odasında yalnız başına
ölebilirdi. Uzunca süre ikamet edilen han odalarında son nefesini verenlerden bazıları geriye bıraktıkları eşya ve mali
miraslarıyla kayıt altına alınmaktaydılar. Vefat edenlerin geriye kalan her türlü menkul, gayr-i menkul, eşya ve paralarının
tespit edilip kayıt altına alındığı tereke kayıtları bize handa ölen sakinler hakkında bir fikir verebilir. Mirasın tespiti gibi
şekli bir sürecin ötesinde bu kayıtlar, han sakinlerinin maddi kültürü ve gündelik yaşam pratiklerine dair önemli ipuçları
sunmaktadırlar. Her şeyin ötesinde elimizdeki malzeme, 18. yüzyılın ikinci yarısında bir han müşterisinin servetinin karakteristik
özelliklerini anlama imkânı verir. Bu belgeler, han odasında “sakin” ya da “müsafiren sakin” kişinin, yaşamını sürdürebilmesi
için gerekli olan uyku seti, keyif verici maddelerle ilgili tiryakiliğini gösteren kahve ve duhan takımları, mesleği
ile ilgili aletler (asker için silahlar, kumaş tüccarı için top top kumaşlar vs.), giyim ve kuşam unsurları, sahip olduğu nakit
para ve çeşitleri, kimlere borç verdiği ve kimlere borçlu olduğu gibi detayları görme imkânını sunar.
268|
Space and Stranger: The Dying Lonely in Khan Chamber in the 18 th Century Istanbul
In the Ottoman Istanbul, urban khans that were places of accommodation and mercantile facilities for frequenters
were also spaces of leaving from this world for some ‘strangers”. Almost all the khan residents who were living in city
as strangers could die lonely in a khan chamber. In many cases, some of these persons were registered with goods and
financial legacy they left behind. The probate inventories, that recorded all kinds of remainder of real-estate, commodities
and financial having, provide us to understand material cultures and daily life practices of khan residents. These archival
documents from the second half of the 18 th century give us to reveal the general characteristics of the possessions of those
persons. By examining the documents recording the details of the sleeping sets required to sustain life, coffee and tobacco
sets showing the addiction, tool-related professions (guns for soldiers, fabrics for merchants, etc.), wearing apparel, owned
cash and varieties, their debts and borrows, we have the opportunity to see the details of the material world of “stranger”
in the city.