14 - 17

KARTA, Nurullah
XVI. Yüzyılda Kırçova Kazası Kırsalında Nüfus ve Ekonomik Hayat
Bu çalışmada bugün Makedonya Cumhuriyeti’nin güneydoğu sınırına yakın mesafede bir merkez konumunda
bulunan Kırçova’nın on altıncı yüzyıldaki köyleri ve bu köylerin nüfus dağılımı ile üretim yapısı incelenecektir. Osmanlı
köy toplumuna dair monografik çalışmalar yapılmış ise de, Osmanlı İmparatorluğu’nda köylerin nüfus hareketlerinin nasıl
bir ortamda, hangi kriterlere göre oluştuğu ve bu hareketliliğin kaynağını meydana getiren insan kitlelerinin mahiyetleri
ve bunlar arasındaki farklılığın nasıl bir manzara ortaya koyduğu bilinmemektedir. Öncelikle Kırçova kazası köylerinde
üretilen çeşitli tarım ürünlerinin dağılımı, kullanılan araç ve teknikler, sulama, verimlilik ve hasat miktarına değinilerek
temel ihtiyaç maddelerinin üretilmesi ele alınacaktır. Köylerin dâhilî yapıları, nüfus artış ve düşüş sebepleri ve tabi olarak
çiftçilerin ödedikleri vergiler kırsal hayatın belirgin özellikleridir. Bu veriler on altıncı yüzyıl boyunca temel unsurlar olarak
devam ederken, çiftçilerin hayat tarzını büyük ölçüde etkileyen olaylar da meydana gelmiştir. Bunlar arasında en önemlisi
nüfus artışıdır. Elbette ki on altıncı yüz yıl boyunca çiftçiler balkanlarda ticaretin olmadığı bir ekonomik hayat sürmemişlerdir.
Çiftçi aileler kendi ihtiyaçlarını sağlamak için üretim yapıyorlardı. Konumuz dâhilinde bizi aydınlatan kaynaklar
arasında en önemli veriler tahrir defterlerinden elde ettiğimiz verilerdir. İdari birimlere ayrılarak köy köy hazırlanan tahrirlerde,
vergi vermekle mükellef olan erkekler hane bazında kaydedilmiştir. Genellikle bu vergilerin askerî ya da idari yapıya
mı ait olduğu, dinî bir kuruma devredilip devredilmediği hakkında bazı bilgiler de yer almaktadır. Balkanlar’da başlangıçta
bir bölge veya kasabanın fetihten hemen sonra uygulanan bu yöntem, bir ölçüde, Osmanlı yönetim felsefesini ortaya koymaktadır.
Ayrıca, nüfus hareketliliğinin tespiti ile birlikte kırsalda ekonomik hayat belirlenmeye çalışılacaktır.
Rural Population and Economic Life in the District of Kırçova in the XVI th Century
In this study, the villages of Kırçova in the XVI th century, which are located near the border of Macedonian Republic’s
southeastern region, distribution of the population of these villages and their production structure will be studied.
Even though there are monographic studies about Ottoman village societies, under which conditions these demographical
movements occured, their reasons and the variation of these human masses are still unknown. Firstly, the distribution of
the various harvests produced in Kırçova villages, tools and techniques being used, irrigation systems, productivity and
the amount of the harvest will be discussed. The production of basic goods will also be mentioned. The internal structures
of the villages, the reasons of the increase and the decrease of the population and the taxes which farmers paid are the apparent
characteristics of rural life. While these data lasted as the basic elements throughout the XVI th century, some great
events which had influenced the life styles of the farmers also occurred. The most important of these events is the increase
of the population. Surely, the farmers never had an economic life without trade in the Balkans during the sixteenth century.
Bur farmer families mainly made production to meet their own needs. The most important information that enlightens us
is the data gathered from cadastral survey books. In the cadastral survey books which were prepared for each village ,as
administrative units, into administrative units, male residents who had to pay taxes were officially registered by their own
places. In the cadastral survey books, there is also some information regarding whether these taxes were due to military
or administrative structures or if they were transferred into a religious institution. The study of all these subjects and the
method which was applied after the conquest in the Balkans partly shows Ottoman administration philosophy. All in all,
such a study enables us to determine the population activity and the nature of economic life in rural area.
|157