14 - 17

ŞAN, Mustafa Kemal
Osmanlı’da Bir Arada Yaşama Deneyimi Olarak Kültürel ve Siyasi Çoğulculuk
İnsanlık tarihi boyunca devletlerin ve toplumların farklılık gerçeği karşısındaki tavır alışları çeşitlenmektedir. Bu
anlamda tarih boyunca ötekini yok sayma ve buna bağlı olarak ötekinin varlığının ortadan kaldırma durumundan sınırlı bir
kabule, ya da çeşitli hoşgörü modellerine varan türlü sistem ve tavır alışlarla karşılaşılmıştır. İmparatorlukların farklılık gerçeği
karşısında ortaya kondukları tavırlar da değişmektedir. Genel olarak baktığımızda çok farklı etnik ve kültür gruplarını
bir arada yaşatmada imparatorlukların daha güçlü bir refleks gösterdiklerine tanık olmaktayız. Bu bildiride imparatorluk
çoğulculuğuna Osmanlı İmparatorluğu özelinden bakarak Osmanlı çoğulculuğunun günümüz ulus devletlerine neler vaat
ettiği konusu ele alınacaktır. 20. yüzyılın ortalarına kadar çeşitli etnik temizlik ve soykırım deneyimlerini yaşamış olan ulus
devletlerin kısa bir stabilizasyondan sonra tekrar kimlik eksenli bir kabileler ve hoşgörüsüzlük çağına giriş yaptıkları dikkate
alınırsa Osmanlı İmparatorluğu’nun yaklaşık altı yüz yıl boyunca dört kıtada yaşattığı çoğulculuk deneyiminin bize
bugün için neler ifade ettiği, üzerinde durulması gereken bir konu olarak dikkatleri çekmektedir.
234|
Co-Existence Experience in Ottoman Period as a Cultural and Political Pluralism
Through human history, states and societies has taken different attitudes against the difference and diversity.
In this sense, this spectrum of various kinds of systems and attitudes takes varying forms from the resistance to recognizing
the other and, in some extreme cases, to eliminating it, from a limited acceptance to toleration of the other. In history,
attitudes by the empires against the differences were in fact varying. In general, we argue that empires more easily took
attitudes in their multiethnic and multicultural experience of living together. In this paper, we will discuss the historical
experience of Ottoman pluralism; discuss it with special reference to its possible promises to the nation states today. After
a brief stabilization of the nation-states which lived through a variety of experiences of ethnic cleansing and genocide until
the middle of the century, the tribal intolerance seems to reemerge in many countries recently; we argue that Ottoman experience
of pluralism that made it possible for the Empire to survive almost six hundred years in four continents reminds
us to take and address it seriously today.