14 - 17

AKKESE, Ayten
Eski-Yeni İkilem Çizgisinde XIX. Yüzyıl Şairi Muhyiddin Rûmî ve Şiir Dünyası
XIX. yüzyıl, Osmanlı Devleti için uzun süredir içinde bulunduğu buhranlı sürecin son safhasıdır. Her alanda
ihtiyaç duyulan Batılılaşma hareketlerinden ve buna paralel olarak ortaya çıkan eski- yeni ikiliğinden kaçınılmaz olarak
edebiyat da nasibini almış ve özellikle Fransız Edebiyatı etkisi altında gelişen bir yeni edebiyat vücûd bulmaya başlamıştır.
Meydana gelen bu ikiliğe karşın Divan Edebiyatı, etkisini keskin bir şekilde yitirmemiş, “Encümen-i Şuârâ” adı verilen şair
topluluğu ve Mahmud Nedîm Paşa, Muhyiddin Rûmî (Paşa) gibi şairlerin şahsî gayretleri ile devam ettirilmeye çalışılmıştır.
Ancak yüzyılın içinde bulunduğu bu ikilem şair zihninde de yankı bulmuş ve gelenekten tamamıyla kopamayan şair,
geleceğe de kayıtsız kalamamıştır. Bu durum Muhyiddin Rûmî (Paşa)’nin şiirlerinde de görülmektedir. Şairin, Divan Edebiyatı
geleneği içinde yazdığı şiirleri bulunmakla birlikte, kullandığı yeni redifler, sevgili tipine getirdiği farklı bakış açısı,
bunların yanı sıra Ziya Paşa ve Nâmık Kemâl’in şiirleriyle benzerlik gösteren “vatan, hürriyet, medeniyet” gibi kavramları
kullanması ile “gelenekten geleceğe” göz kırptığı görülmektedir. Adı geçen kavramları dile getiren şairin, şiirlerinden
örnekler tebliğimizde yer alacaktır.
Çalışmamız, bir taraftan Muhyiddin Rûmî (Paşa) ve Divançesi’nin gün yüzüne çıkarılması ve edebiyat tarihine
kazandırılmasını amaçlarken, diğer taraftan doğu edebiyatından batı edebiyatına geçişin Divan Edebiyatı’na kazandırdıklarını
ve yansımalarını göstermeyi amaçlamaktadır.
12|
Muhyiddin Rûmî on the Line of Old and New Dilemma: XIX. Century Poet and His Poetic World
The XIX th century is the last phase of the painful process which the Ottoman Empire has been experiencing for
a long time. The literature has also been affected by the westernization movement needed in all field and followed by oldnew
dilemma, and a new type of literature starts to develop especially under the effect of French literature. Despite this
difference, Divan Literature hasn’t lost its effect immediately. It has been tried to be maintained not only by a group of poets
called “Encümen-i Şuârâ” but also with some poets’ personal efforts like Mahmud Nedîm Paşa, Muhyiddin Rûmî (Paşa).
However, the century’s dilemma echoes in the mind of the poet who doesn’t break his binds with the tradition cannot be
indifferent to the future. This situation is also realized in the poems of Muhyiddin Rûmî (Paşa).
The poet has some poems written within the Divan Literature tradition, but it’s seen that he’s ready to proceed
“from tradition to future”, as he uses new rhymes, brings a new perspective for the ‘lover’ type. Moreover, he uses some
concepts, such as “homeland, liberty, civilization”. This has similar points with the poems of Ziya Paşa and Nâmık Kemâl.
Sample poems of the poet who mentions the abovementioned concepts will be included in our presentation.
Our study not only aims at revealing Muhyiddin Rûmî (Paşa) and his Divançe and bringing it to the literature
world but also showing the advantages and reflections of transition from the eastern literature to the western literature
regarding Divan Literature.