14 - 17

KAYA, Süleyman
Akifzâde’nin Mecelletü’l-Mehâkim isimli Fetva Mecmuası Çerçevesinde Osmanlı’da
Fetva Kaza İlişkisi
Fetva-kaza ilişkisi, Osmanlı hukukunun anlaşılmasında önemli bir rolü olması hasebiyle günümüzde bazı çalışmalara
konu edinilmiştir. Bu çalışmaların genellikle mahkeme kayıtları üzerinde ve fetvanın kazaya etkisi bağlamında yapılmış
olması dikkat çeker. Bu tebliğde, müftîlik (Amasya’da) ve kadılık (İstanbul Bab Mahkemesi’nde) vazifelerinin ikisini
de deruhte etmiş bir âlimin (Akifzâde Abdurrrahim b. İsmail el-Amasî, v. 1232/1817) kadıyken yazdığı fetva mecmuasından
(Mecelletü’l-Mehâkim) hareketle fetva ile kaza arasındaki ilişki her iki yönüyle ele alınmaya çalışılacaktır. Yani hem fetvanın
kazaya hem de kazanın fetvaya etkisi somut örneklerle ortaya koyulacaktır.
Akifzâde, kadılık yaptığı dönemde yazdığı bu eserinde yer yer mahkemelerde uygulanan hükümlere işaret edip bunlarla
müftâ-bih olan fetva arasında mukayeseler yapmaktadır. Bu ifadelerin satır aralarında fetva-kaza ilişkisine dair önemli ipuçları
yer almaktadır. Eser, bu gözle baştan sona incelenip bir âlimin bakış açısıyla fetva-kaza ilişkisi irdelenecektir.
158|
The Relation of Fatwa and Kaza in Ottoman State within the Context of Akifzâde’s
Mecelletü’l-mehâkim
Relation of Fatwa and Kaza (Judicial System) has been essential due to its influence on understanding the Ottoman
Law. It is curious how these studies had been made consistently within the context of the court records and the influence
of Fatwa to the judicial system.
In this presentation, we will be discussing the relation between Fatwa and Kaza based on the fatwa pamphlet
written by a Qadi back in that day. He was a scholar (Akifzâde Abdurrrahim b. İsmail el-Amasî, v. 1232/1817) who carried
out the duty of Mufti (in Amasya) and Qadi (in the Court of Deputy Judge in Istanbul). That is to say, we will be presenting
concrete examples of both the influence of fatwa to kaza and the influence of kaza to fatwa.
In this work, which he had written at the time of his being a Qadi, Akifzâde, pointed out the verdicts that were
applied in courts and compared those to well accepted fatwa’s. These statements contain important information about the
relation of Fatwa and Kaza. The work will be deeply analyzed and the relation of Fatwa and Kaza will be reviewed by the
aforesaid scholar.