14 - 17

FEVZİ, Firuz
Afganistan Arşivlerindeki Osmanlı Eserleri Üzerine Bir Araştırma
Osmanlı Devleti’yle Afganistan ilişkileri, Modern Afgan Devleti kurulmadan önce gerçekleşmiştir. 1747 yılında
“Afganistan” adı ile kurulan devletin, Osmanlı Devleti’yle her bakımdan güzel ilişkileri olmuştur. Özellikle Sultan II. Abdülhamit
Han döneminde eğitim, ticaret ve kültür alanında vuku bulan ilişkiler neticesinde birçok eserin Devlet-i Âliyye
eliyle Afganistan’a gönderildiğini bilmekteyiz. Söz konusu bu eserler, Afganistan’daki birçok medresede Osmanlı Türkçesi’yle
yıllarca okutulmuştur. Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla beraber Afganistan’la ilişkilerde herhangi bir
duraklama yaşanmadığı gibi dostane münasebetlerin ivme kazandığı görülmüştür. Osmanlı Türkçesi’yle yazılan eserlerin
bir kısmı, Afganistan’da yıllarca süren iç savaş ve birtakım siyasi kargaşalar neticesinde tahrip edilmiştir. Bahis konusu
karışıklıklara bağlı olarak önemli bir kısmı da bazı şahıslar tarafından yağmalanmıştır. Biz bu araştırmamızda Osmanlı
Türkçesi eserlerin ve nadir el yazmalarının bazılarının Farsça’ya tercüme edilmiş ve günümüze kadar bazı üniversitelerimizde
okutulmaktadır. Afganistan arşivlerindeki ya da kütüphanelerindeki varlığı hakkında bilgi vererek, mezkûr eserlerin
ne oranda tahrip edildiğini veya ne oranda yağmalandığını irdeleyecek ve şu andaki durumları üzerine ve tercümelerinin
hakkında bilgi vereceğiz.
A Research on Ottoman Artifacts in Afghanistan Archives
Ottoman State and Afghanistan relations took place before the establishment of Modern Afghan State. The state
which has been established by the name of Afghanistan in 1747 had always had good relations with Ottoman State in every
sense. Especially in the period of Sultan Abdulhamid II, we know that as a consequence of the relations occurred in fields
like education, commercial, and culture, many artifacts had been sent to Afghanistan by favor of the state. The artifacts
indicated had been studied in Ottoman Turkish in numerous of madrasas in Afghanistan. With the establishment of Modern
Turkey Republic, it is seen that relations with Afghanistan did not halted, but rather gained momentum. A good part
of artifacts written in Ottoman Turkish ravaged as a result of the civil war that took place over a long period and a certain
political chaos. Dependant on the mentioned turmoil, a good part of the artifacts was plundered.
In this study, we will be focusing on the Ottoman artifacts and rare manuscripts which had been translated to Persian
and came along to our day, and currently being studied in some of our universities. We will give information on their
existence in Afghanistan archives and libraries, and will be looking into their current situations, on how those mentioned
manuscripts and their translations had been destroyed and plundered.
|111