14 - 17

BENLİ, Şeyma
Şeyhülislam Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi’nin Mir’âtü’s-Safâ İsimli Kısas-ı Enbiya
Türündeki Eseri Üzerine Bir Değerlendirme
Kısas-ı enbiya, Hz. Âdem, Hz. Muhammed ve bu ikisi arasında yaşamış, ismi bilinen peygamberlerin hayatlarını
ve tevhid mücadelelerini konu edinen eserlere verilen genel bir isimdir. Bu tip eserler öncelikle Arap yazınında ortaya
çıkmış, daha sonra Türk edebiyatına girmiş ve telif/tercüme, manzum/mensur birçok eser kaleme alınmıştır. Bu tebliğde
incelenecek olan eserin müellifi 1061/1651 yılında dört ay müddetince şeyhülislamlık vazifesini îfâ eden ve fıkıh, tefsir, edebiyat
ve tarihe dair eserleri bulunan Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi (ö. 1068/1658)’dir. Bu çalışma, Abdülaziz Efendi’nin
Mir’âtü’s-Safâ isimli kısas-ı enbiya türündeki eserini konu edinmektedir. Amaç, bu eserin muhtevasından ve sahip olduğu
belli başlı hususiyetlerinden hareketle, Osmanlı döneminde telif edilen kısas-ı enbiya türü eserler arasındaki yerini tespit
etmektir. Söz konusu amaca binâen öncelikle bu dönemde yazılmış kısas-ı enbiya kitaplarının bir listesi oluşturuldu ve
taşıdıkları özelliklere göre sınıflandırıldı. Bu eserler hakkında kısa bilgilerin verilmesinin ardından Mir’âtü’s-Safâ’nın muhtevası,
dil ve üslûp özellikleri ile kaynakları değerlendirildi. Sonuç olarak Mir’âtü’s-Safâ’nın sanatlı üslûbuyla okuyucuya
estetik zevk vermesinin yanında ilmî bir hüviyete de sahip olması nedeniyle Osmanlı dönemindeki diğer kısas-ı enbiya
kitaplarına göre oldukça farklı bir yerde durduğu tespit edildi.
48|
A Study on Book in Qisas Al-Anbiya Type of Shaykh Al-Islam Qarachelebizaade Abd Al-Azeez
Mirat Al-Safa
Qisas al-anbiya is used as a general term for books which are about the lives of prophet Adam, Mohammad, and
the others who lived between their ages. This type of books emerged at first in Arabic literature, and then got into Turkish
literature. In this literary area a lot of qisas al-anbiyas were written as a compilation/translation and poetic/prosaic. The
author of the book that will analysis in this paper is Qarachelebizaade Abd al-Azeez (d. 1068/1658) who performed as an
Ottoman shaykh al-Islam for four months in 1061/1651 and wrote books about fiqh (Islamic law), tafseer (commentary of the
Quran), literature and history. The subject of this study is Qarachelebizaade’s book Mirat al-Safa. The aim is to ascertain of
its place among the other qisas al-anbiyas that were written in the Ottoman period, through its main features and contents.
In accordance with this purpose, first of all, a list of qisas al-anbiyas which were compiled in this period was composed and
these books categorized according their characteristics. After short information about them were given; content, language,
style and sources of Mirat al-Safa were reviewed. In conclusion, because of having a scientific identity and the aesthetic
pleasure that was felt by the readers of Mirat al-Safa through its artful style, special status of this book than the others in
Ottoman period was determined.