14 - 17

GÜNEŞ, Özlem
Tuhfe-i Hattâtîn’de Yer Alan Hattat Şâirlerin-Varoluş Tecrübelerinin Yorumu- Şiirleri
On sekizinci yüzyılda İstanbul’da yaşamış olan Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi ömrünü ilme tahsis
etmiş ve birçok eser kaleme almış önemli bir şahsiyettir. Bu eserlerden Tuhfe-i Hattâtîn, hattatları konu alan bir biyografi
çalışmasıdır ve çalışmamıza temel teşkil edecektir. Müstakimzâde, vefatına yakın tamamladığı eserinde hüsn-i hat mektebinin
Türk, Arap ve İran asıllı meşhur simalarını ve meçhul imzalarını bir araya getirmiştir. Yazar, türbelere ve camilere
vakfedilen Mushafları, İstanbul’daki kütüphaneleri, Topkapı Sarayı’ndaki eserleri, hususi koleksiyonları, müzayedelerde
gördüğü hattı güzel metinleri, bizzat katıldığı icâzet merasimlerini Tuhfe-i Hattâtîn’de çok canlı bir şekilde ele alır.
Çalışmamızın amacı, Tuhfe-i Hattâtîn’de yer alan hattat şâirlerin kendi varoluş tecrübelerinin bir tezâhürü olan
şiirlerini, özellikle divanlarında “hat”tı ele alan manzumelerini incelemek; böylelikle sanat, edebiyat, mimari, iktisat, düşünce,
teoloji ve ahlak gibi çeşitli alanlardaki temsil edici eserlerin İslam medeniyetinin kurucu kaynağı olan Kur’an üzerinden
nasıl sentezlendiğini, bu kaynağa yapılan atıfları, sanat dallarının birbirleriyle kurdukları ilişkileri özellikle hat-şiir / hattat-şair
bağlamında ele almaktır.
Bu çalışmada İbnülemin Mahmud Kemal İnal’ın 1928’de Arap alfabesiyle neşrettiği Tuhfe-i Hattâtîn ile eserin
Mustafa Koç tarafından Latin harfleriyle basılan metni esas alınmıştır.
Müstakimzâde’nin, bibliyografya türünde yazdığı eserinde hattat şâirleri iki yönde değerlendirdiği kanaatindeyiz.
Bu değerlendirmelerden birincisi, çeşitli kaynaklarda yer alan ve berceste kabul edilen şiirlerle hattat şâirlerin şiir sanatındaki
meziyetlerini göstermek ikincisi ve bizce de en önemlisi bu şâirlerin hüsn-i hat üzerine yazdıkları şiirleri toplayarak
bir nevi hat şiirleri antolojisi oluşturmaktır. Bu çalışmayla bibliyografik metinlerin edebî açıdan ne denli zengin bir kaynak
olduğu gözler önüne serilecektir.
126|
The Poems and Interpretation of Tuhfe-i Hattâtîn Calligraphist Poets’ Existence Experience
Müstakimzade Süleyman Efendi was a very important person who lived in 18 th century in Istanbul and devoted
his life to science and indited many works. From his works, Tuhfe-i Hattâtîn will be the basis of our work which is a biography
work mentions calligraphists. In his work, completed close to his death, he gathered the Turkish, Arabic and Iranian
famous faces and anonymous signatures of “hüsn-i hat” school.
The aim of this study is to analyze Tuhfe-i Hattâtîn poets’ poems which are the symbols of their existence experience,
and especially the ones include “calligraphy” in their divans. Thus, this study aims to discuss how the presentive
works in different fields like art, literature, architecture, economy, consideration, theology and morals were synthesized
over Qur’an, the founder source of Islamic civilization, the citations to this source, and the relationship of art fields with one
another especially in the context of calligraphy-poem/calligraphist-poet.
This study is based on Tuhfe-i Hattâtîn, which was promulgated with Arabic alphabet by İbnülemin Mahmud
Kemal in 1928 and its text published with Latin letters by Mustafa Koç. We consider that, in his bibliography kind of work,
Müstakimzade evaluated calligraphist poets in two aspects. The first is based on showing calligraphist poets’ skills in the
art of poem with their poems took part in different sources conceptualized as “berceste”. The second and most important
evaluation for us as well, is to create a calligraphy poem anthology by gathering these poets’ poems based on “hüsn-i hat”.
This study will shed light on the wealth of bibliographic texts as a source.