Leibniz, Akademie-Ausgabe, Bd. I, 20 - Gottfried Wilhelm Leibniz ...

N. 468 ii. allgemeiner und gelehrter briefwechsel 1701–1702 819
niae petitione nunc Tibi, etsi tardius cum aliis remitto. Non vacavit aliorum conferre
interpretationibus praeter Bessarionis, quam operibus Aristotelis inseruit Du Vallius.
Nonnulla ut vides in marginibus et inter lineas notavi, in quibus mihi vel versio vel
Aristoteles ipse aliqua animadversione aut declaratione indigere videntur.
Generatim vellem ego in Aristoteleis vertendis, non tam quaeri elegantiam circum- 5
locutionis, quam verborum proprietatem claritatemque. Itaque malim adhiberi vocabula
philosophica propria et usu huic de qua agitur significationi dicata, quam vaga et laxa;
sic cum opus est, malim dici universalia[,] essentiam, formam[,] principia, quam universa,
substantiam, speciem, initia. Vicissim laxis nolim substitui quae strictam usu philosophorum
significationem sunt nacta, sic ���©� nolim verti scientiam (quod �������� 10
proprium est), sed cognitionem cap. 1. Et licet interdum in eo ipse Aristoteles peccaverit,
et alibi proprie sumta hoc loco laxe usurpet; Attamen tunc laxo vocabulo opus est
in versione, ne proprium alieno loco adhibitum ambiguitatem pariat, neque enim peccatum
autoris est imitandum; sic cum animalibus �����©� cap. 1 tribuitur, etiam sine
memoria et discendi proficiendique facultate, apparet hic non intelligi quod alibi Aris- 15
toteles vocat prudentiam, sed simpliciter cognitionem; quemadmodum et �����©� sic
verti debet cap. 2. Nec in verbis philosophicis usurpandis multa veniae pe[ti]tione praefationeque
opus puto. Quo enim alio loco rectius adhibeantur? Ut cum materia dicitur
esse subjectum (�����������) cap. 3, ego quidem non adderem: si verbo venia detur. Est
etiam ubi versio plane abire videtur a mente autoris. Ut cum cap. 2 divortium fit ab aliis 20
interpretibus, qui ordinem in tradenda sapientia seu primaria scientia, contrarium ajunt
esse ei, quo aliae scientiae sunt inventae. Ubi haec versio, pro contrario ponit, ad priorem
ordinem relatum. Item quando diameter immensurabilis dicitur, cum intelligatur diagonalis
lateri incommensurabilis, nempe in quadrato. Sic cap. 3, cum dicitur: Nec si quis
vel voluntario rerum motui vel casui tantum operis tribuat (quantum scilicet est produc- 25
tio universi) recte quid proferet: vertendum erat casui vel fortunae[,] id enim significare
1 f. conferre versionibus L
2 operibus: Aristoteles, Opera omnia quae extant, Graece et Latine, 1629. 10 ���©�: vgl.
Aristoteles, a. a. O., 981 a 16. 14 �����©�: vgl. ebd., 981 b 23 (�������). 16 �����©�: vgl. ebd.,
982b 24. 19 �����������: ebd., 983a 30. 21 f. contrarium . . . inventae: ebd., 983a 11 f., mit der Lesart
��������� ��� ����� (statt ���©�). Vgl. die in der Wiedergabe von Kochs Übersetzung allerdings nicht
übereinstimmende ausführliche Besprechung der Stelle in der oben genannten Aufzeichnung (Gerhardt,
a. a. O., S. 474 Z. 4–23). 23 f. diagonalis . . . incommensurabilis: ebd., 983a 15 f.
29. 11. 2006