Untitled - Stichting Papua Erfgoed

98
te raken. BIJ het maken ervan hielp een urèb, een demon Wichmann deelt
nog mede 1 ). ,,Die geschnitzten Figuren, mit denen die Kanus der Jotefaer
verziert sind, sollen den Kormoran (Phalacrocorax carbo) vorstellen und zwar
deshalb, weil, wie die Legende will, er der einzige Vogel ist, der nicht untersinkt,
wenn er ins Meer fallt." Ook Van der Sande meende dat de wamdi of
aalscholver (kormorant) was afgebeeld — Men vertelde mij dat de dbár
oorspronkelijk een Tabati-vogel was, naderhand ook aan de Kaju-dorpen
„gegeven" Ook deze versiering was, en is, bont gekleurd in rood, wit en zwart
en soms wat geel.
2. Een onderdeel van de prauw vormen ook de mast met zeil, meestentijds
op de wàcb-natitj liggend doch bij gunstige wind opgezet en vastgemaakt aan
het platform van de prauw. Het zeil, ibi-dji (J.) of bwáchá-charau (N.), nu
meestal van doek, was vroeger gemaakt van pandan-blad De hoogte was groter
dan de breedte. Zo hing het dan midden voor de mast, djárá (J. ) of asárá
(N ) (ook de masttouwen heetten aldus), op welks top een of meer kwasten
van casuarisveren, djarèchoib (J.) of asárá-rugwe (N.), prijkten. Reeds
Van der Sande bericht dat Indjeros en Indjerau slechts één mastpiuim mochten
voeren, doch die van Tabati wel 2, 3 of 4 stuks. 2 )
De zeilen zelf waren onversierd, maar aan de „voor" en „achter" (resp
bak- en stuurboord)-kanten hingen een naar de clan varierend aantal kwasten
aan door het zeil gestoken dunne bambus Te Kam Indjau en Nachaiba noteerde
ik enige varianten, waarbij bleek dat niet slechts het aantal kwasten, doch
zelfs de namen ervan verschilden, hoewel alle van hetzelfde materiaal waren
gemaakt. De groep Jouwé I had „voor" één kwast en „achter" van boven tot
onder aan het zeil drie grote en tien kleine kwasten, de grote heetten èwchoi,
de kleine chukwau. De groep Jouwé II had „voor" in het midden één grote
en verder nog aan die kant drie kleine kwasten, terwijl zij „achter" twee grote
en drie kleine kwasten bezat. De clan Sibi had „voor" aan de bovenkant één
kwastje, maar „achter ' drie kwasten, terwijl het adathoofd Sibi er „achter" vier
voerde, de kleine kwast heette taporè (tabafori ?), de grote aan de achterkant
noemde men tiache (= paradijsvogel) De Chai-groep had „voor" en
„achter' twee grote kwasten, sibrachò-chai (= hamerhaai) genoemd, en aan
het masttouw drie kleine, tari-chènchèmò geheten. Het adathoofd Fouw
voerde aan weerskanten twee afhangende kwasten, tabadjaro genoemd. De
Toto-groep had aan stuurboordzijde drie hangende kwasten, chrei ( —
meeuw), en op de bovenlat van het zeil twee staande kwasten, eveneens
chrei geheten. Het zeil van Maro had aan weerskanten drie hangende kwasten,
ook weer tabadjaro genoemd. Terwijl het zeil van de Daimetou's aan de
„voorkant" zeven kwasten tara of chárè (vogelsoort) en aan de „achterkant"
zes van zulke kwasten had. De kwasten aan Chamadi's zeiltouw noemde
men tiache-fròw, die boven aan het zeil anuwang ( = kraai) en die aan
de zijkant er van suai (= zeester).
Door dit kwasten-systeem kon men reeds van verre de prauw — en eigenaar
— herkennen Thans bewaarden nog enige ouderen te Kaju Indjau en Nachaiba
dergelijke zeden als souvenirs; ze zijn namelijk in onbruik geraakt Men
zie verder bijgaande tekeningen
3. Bij de prauw dienen ook de pagaaien genoemd te worden. Deze pa-
1 ) 69, p 234, noot 1.
2 ) 59, p 203