Untitled - Stichting Papua Erfgoed

210
schooltje geopend, waar een Zendingsonderwijzer les ging geven aan 11 jongens
en 6 meisjes. 1 ) Merendeels waren deze weliswaar uit het kampement
afkomstig, doch er waren toch ook twee Papua's van Tarfia bij, terwijl er al
spoedig enkelen uit Kaju Indjau bij kwamen.
Zo deed dus de Zending haar intree in dit gebied. Nadat reeds enige „verkenningen"
waren verricht door de heren Bink en Van Hasselt Sr., vestigde in
1916 Zendeling Bijkerk zich te Hollandia, kwam in het najaar van 1920 A. J.
de Neef er tijdelijk bij en verving in 1925 G. Schneider de heer Bijkerk. In de
jaren voor de Tweede Wereldoorlog werkte er Zendeling Spreeuwenberg. De
infiltratie in de oude cultuur vond plaats door middel van onderwijs en prediking,
en soms ook door medische hulp-verlening.
Onderwijs werd eerst slechts te Hollandia gegeven, maar sedert 1912 ook op
M tu Debi, waar in Augustus 1913 twee onderwijzers les gaven aan circa 50
leerlingen, allen jongens. Ultimo 1914 telde men daar 54 leerlingen, terwijl er
nog maar 10 te Hollandia school gingen. In laatstgenoemde plaats werd de
school dan ook spoedig gesloten, doch heropend in 1919, in welk jaar te
Tabati een school in gebruik genomen werd ter vervanging van het schooltje
van M tu Debi. De bevolking was echter nog niet bijzonder gediend van de
„nieuwe tijd" en zo was de Zending in 1925 gedwongen verscheidene scholen
in het ressort Hollandia te sluiten, o.a. te Nafri, Tabati, Hollandia, Kaju
Indjau en de Skou-dorpen. Na het krachtdadig optreden van Bestuur en Zending
tegen de oude godsdienst en het karawari-wezen in de volgende jaren
kwam er weer een ommekeer en konden vele schooltjes heropend worden
(o.m. in 1928 te Tabati en Teis rau/Teigas rau). Men kon echter de bevolking
nog volstrekt niet christelijk noemen, aldus Gezaghebber Philipsen in 1932
(men denke ook aan de Séu-beweging). Hij betreurde het dat met het oude
eveneens zoveel goeds verdween, zoals snijwerk, dansen, enz. Natuurlijk betekende
het binnendringen van de Zending in deze Papua-gemeenschap niet alleen
afbraak; de meeste bouwstenen voor een nieuwe cultuur kwamen van haar
kant, met jarenlang geduld volgens een vast plan aangedragen.
Vreemde beïnvloeding ging ook uit van de handelaars die zich in of nabij de
dorpen vestigden. Feitelijk waren zij de eersten, die in deze contreien westerse
artikelen en gedachten binnenbrachten. Reeds in de laatste decenniën der vorige
eeuw hadden paradijsvogel-jagers en handelaars, te weten een aantal Chinezen,
Ternatanen en Tidorezen, zich op M tu Debi gevestigd; naderhand verhuisden
zij naar de omgeving van het militaire bivak, eerst naar Kampong Lama, later
naar de Nubai-kloof. Toen de jacht op de paradijsvogels verboden werd, vertrokken
de jagers naar elders; slechts enkele Chinese handelaars bleven te Hollandia
wonen. 2) Deze lieden waren het, die allerlei westerse goederen bij de
bevolking importeerden (rijst, weefsels, ijzerwaren, petroleum, kralen, enz.);
wat voorheen sporadisch te verkrijgen was, kwam nu door ruilen tegen producten
in ieders bereik. Ook met geweren kwamen de bewoners (als jagers vooral)
in nauwer contact. Hoewel de marktwaarde van de verhandelde vogels omstreeks
1910 niet hoog was (de paradijsvogel was ƒ 15.— a ƒ 20.— waard en
de kroondruif ƒ 2.—), vinden wij vrij hoge uit- en invoer-cijfers vermeld voor
de jaren 1908, 1909 en 1910, namelijk respectievelijk ƒ 53.600.—, ƒ 54.000.—,
ƒ 18.000.— voor de uitvoer en ƒ 52.000.—, ƒ 43.000.— en ƒ 31.000.— voor
1 ) cijfers per uit. 1910.
2 ) Holthaekang zou zijn naam danken aan de Chinees Thae Kang. die er een klappertuin
aanlegde; zie 42; p. 21 van no. 53.