Untitled - Stichting Papua Erfgoed

272
Toen de dorpelingen eens allen weg waren om te vissen of in de tuinen te
werken, greep Rèrèngkoi, die thuis was gebleven, een trom en begon daarop te
slaan. Vele mensen noorden dat en vroegen wie dat toch zou doen. Ook Dasi
vroeg zich af wat er aan de hand was. Dasi besloot zijn jongere broeder te laten
spioneren: hij verstopte hem op de zolder en zei hem, speciaal op Rèrèngkoi
te letten. Toen de dorpsbewoners weer eens vertrokken waren, begon Rèrèngkoi
wederom op de trom te slaan, waarbij zij haar harige huid aflegde en zich als 'n
schone vrouw vertoonde. Dasi's broer zag dit alles; hij kwam omlaag van de
zolder en zei tot Rèrèngkoi: „zo moet je blijven, want zo ben je mooi". Bij zijn
thuiskomst vernam Dasi de hele geschiedenis; daarna trouwde hij met
Rèrèngkoi. (Verhaald door Moesa Toto en M. Jakadewa).
22. Een verhaal van Daimetou (Toto?)
Er leefde eens in Nachaiba een echtpaar waarvan de vrouw Charamorè heette
en de man Charéuwchwei. De eerste maal baarde deze vrouw een vis, de vliegende
vis, later kreeg zij nog een zoon en een dochter. De vis werd verzorgd in
een omheining onder het huis (de huizen immers stonden op palen in zee). Op
een dag gingen de ouders er op uit om sago te kloppen; de beide kinderen thuis
kregen evenwel ruzie en toen het broertje ging huilen stak het zusje hem met
een pijl. De vader zag op dat moment bloeddruppels op zijn arm komen; hij
schrok daar hij begreep dat er thuis iets gaande was en dus spoedde hij zich
huiswaarts. Daar aangekomen zag hij dat de vliegende vis — en de andere
vissen die hij bewaarde — de omheining verbroken hadden. Hij slaagde er
echter in wat sagovezels op de staart van de vliegende vis te werpen, die toen
terugkeerde, waarop Charéuwchwei zei: „ik begrijp wel dat je weg wilt, ga
naar de open zee, opdat men je daar kan vangen."
Zo deed de vliegende vis, die Namdai heette. Bij kaap Joruchaitjo (Jouwéchoi)
ontmoette hij de man Idjuwai (Sidjuwai, Ridjuwai), met wie hij de
volgende afspraak maakte. Indien iemand met een oprecht gemoed gaat vissen
dan zal hij succes hebben, doch iemand die iets op zijn geweten heeft zal niets
vangen. Als men de vliegende vis wil aanpakken, opeten, enz. met vuile handen,
dan zal terstond een kind van deze „overtreder" sterven, want de vis mag slechts
met schone handen worden aangevat. Een kind dat door deze overtreding gestorven
is, zal een soort demon worden en ver van de mensen vertoeven, zodat
de overlevenden hem vergeefs zullen zoeken. Ook werd afgesproken dat men in
vrede tezamen moest leven, want als men het plan koesterde om met iemand
te vechten, kon die op dat moment sterven. Men mocht elkaar niet slaan, noch
met gereedschap voor zee- noch met dat voor land-doeleinden.
De vis Namdai gaf toen aan Idjuwai de „visgeheimen", namelijk een plankje
— chenjau — met visafbeeldingen en demonfiguren, tèngká (as van de
kookplaats) en enige rasa- en jánó-bladeren. Met deze hulpmiddelen kon
Idjuwai in contact komen met de warèpo van de vissen, de visdemon die in
zee woonde. De chenjau moest altijd thuis bewaard worden, hangende op een
bepaalde hoogte waardoor ook de vis op een bepaalde hoogte zou zwemmen.
De jánó-bladeren moest men eten vóór de visvangst, terwijl tijdens de visvangst
op zee de rasa-bladeren (vermengd met klapperblad) gegeten moesten
worden terwijl men daarvan ook wat te water wierp t.b.v. de vliegende vissen.
Na deze afspraak gemaakt te hebben vervolgde de vliegende vis de reis
westwaarts; te Jonsu-besar werd met de mensen dezelfde afspraak gemaakt, hetzelfde
gebeurde te Dormena en later nog eens te Tablasufa. Aldaar is de vis