Untitled - Stichting Papua Erfgoed

69
streeks 1938 — weigerde Tabati dan ook daaraan te werken. Nadien is deze
weg verlegd en ongeveer ter plaatse van de grens komen te liggen Nog tot
± 1860 had de Skou-groep Ramela, gevormd uit resten van enkele clans, daar
haar woonplaats
Is deze grensonenigheid tamelijk wel op te lossen, moeilijker wordt het t a v
de percelen van Tabati binnen het Kaju Indjau-areaal. Tabati-laut, d.w.z. de clan
Iréuw, maakte aanspraak op de volgende gronden Póti (d.w.z. Kloofkamp),
Nubai (d.i. de kuststrook aan weerszijden van de Oranjebrug, het Chai-gebied),
Rerosna (ten westen van de Havenweg, ongeveer tegenover de splitsing van
oud en nieuw tracee, Km 3½), Terisrauk (een sagodusum bewesten Ok), Ok
(j ) of Ocha (K ) (de gronden ten westen van de Strandweg omhoog gaande
naar de Havenweg) Deze gronden zou Iréuw reeds lang geleden hebben verworven
huwelijken tussen Jouwé (Kaju Indjau) en Iréuw (Tabati) kwamen
namelijk regelmatig voor Eens, toen een Jouwé-vrouw, Obi geheten, gehuwd
met Iréuw, geen kinderen baarde, werden, bij wijze van adatvergoeding (omstreeks
1850, zei men) de gronden aan Iréuw toegewezen men noemt ze — in
het Maleis — nog heden wel ,,tanah fang Jouwé kasih kepada Iréuw Te Ka)U
Indjau erkende men dit voorval wel, doch merkte daarbij op dat slechts Ok aan
Iréuw werd overgedragen en dan nog slechts het plantrecht daarop en niet de
grond zelf. Trouwens, hoe Pòti en Nubai — niet Jouwé- maar Chai-terrem dus
— door Jouwé aan Iréuw gegeven zouden kunnen zijn, is onbegrijpelijk. Men
ontkende het te Kaju Indjau dan ook ten stelligste, al gaf men toe dat vroeger
door Tabatiers, evenals door anderen, wel eens tuinen werden gemaakt in het
havengebied. Dit impliceerde echter geen bezitsrecht op die grond
Opmerkelijk is toch wel wat in 1903 reeds Wichmann meedeelde, toen hij
om water te halen met een sloep bij het riviertje Nbai (= Nubai) kwam 1 ):
„Dieses mit Kokospalmen besetzte unter 2° 32' 29" S., 140 0 44' 12" O., liegende
Gebiet nahm Tobadi für sich in Anspruch, wahrend das nordlich davon
liegende Paté mit dem gleichnamigen Fluss (= Paté en Patéobu ? G. ) zu
Kajo gehort." En Gezaghebber J. Hoogland schrijft in zijn memorie van overgave
van 1940 omtrent de bouw van het militaire bivak Hollandia in 1909, aan
de monding van de Nubai ,,Rondom de plek, waar het bivak opgezet werd,
groeiden wat klappers, welke toebehoorden aan de harsori van Tabati-Laoet.
Deze werden voor de som van 40 rijksdaalders afgekocht Achter het strand
lag een sagomoeras, waardoor een riviertje stroomde."' Een ongevraagde bevestiging
van het bovenstaande gaf Christiaan Iréuw van Tabati laut die vertelde
dat Iréuw aanspraak maakte op het terrein tussen Oranje-garage en Toko
Makassar en binnenwaarts, waar voorheen vele sago- en kokospalmen gestaan
hadden een voorname bron van levensonderhoud. Ten tijde van het hoofd
Hibrei Utachoi (Iréuw) werd de militaire post ingericht, en werd voor het
kappen e d van dit voedsel-areaal een bedrag van honderd gulden betaald
Daarvan was getuige de toenmalige politieagent (later dorpshoofd van
Indjeros) Njaro Chanasbai, thans nog in leven. Dat Iréuw in het Nubai dal
tuinen had bezeten werd dan ook niet weersproken door Ka;u Indjau — op een
grondrechtenvergadering in October 1953 — doch dit dorp hield vol dat de
bodem niet Iréuw's eigendom was geweest. Dat grondgeschillen niet van de
laatste jaren dateren bleek reeds hiervoor. Zo was er in 1925 tussen Tabati en
Kaju Indjau een complete „oorlog" — aldus informanten — over de grens
————
1 ) 69, P 243